امکان سنجی کشت پاییزه چغندرقند در مناطق جنوبی استان خوزستان

آب مهمترین عامل محدودکننده کشاورزی کشور است. لذا، ضرورت دارد به کاهش مصرف آب در این بخش و افزایش کارآیی مصرف آب محصولات کشاورزی توجه ویژه ای مبذول شود. استفاده از پهنه های جدید تولید چغندرقند پاییزه، این امکان را بهوجود می آورد که سطح زیرکشت این محصول در مناطق مختلف کشور افزایش یابد. این پروژه در زمینه توسعه کشت پاییزه به امکان‪سنجی کشت آن در مناطق جنوبی استان خوزستان در دو منطقه بهبهان و ایستگاه لوزان (متعلق به موسسه تحقیقات نیشکر) طی سال زراعی 94-1393 در قالب مطالعه مقدماتی (مشاهده ای) اجرا شد. در منطقه بهبهان تعداد سیزده رقم تجارتی مقاوم به بولتینگ خارجی (شامل سزیرا، گیادا، آنتک، ماراک، پالما، سوپریما، سیلوتا، اسپارتاک، نکسوس، جاکا، ویکو، لوانته، آزابا) همراه با یک رقم مقاوم داخلی (شریف) و رقم شاهد حساس (9597) به صورت مشاهده ای و بدون تکرار کشت و در پایان فصل رشد، درصد بولتینگ، عملکرد ریشه و خصوصیات کیفی محصول اندازه گیری شد. در منطقه لوزان، در زمین های مربوط به کشت نیشکر و با رعایت همان فاصله ردیف های کشت نیشکر و آبیاری با آب شور، سه رقم شریف، ماراک و اسپارتاک هر کدام در مساحت سه هزار مترمربع کشت شد. نتایج منطقه بهبهان نشان داد که با توجه به عدم بروز پدیده بولتینگ در هیچ یک از رقم های موردمطالعه حتی رقم شاهد حساس 9597 به نظر می رسد کشت پاییزه در این منطقه با مشکل جدی از این لحاظ مواجه نخواهد بود. به لحاظ کمی رقم هایی مانند سزیرا، ویکو، گیادا، نکسوس، شریف و اسپارتاک توانستند با تولید عملکرد ریشه، شکرخام و شکرسفید به ترتیب در دامنه 22/77-74/66، 52/14-81/11 و 31/12-10/10 تن در هکتار بدون اختلاف معنی دار در ردیف رقم های پرمحصول طبقه بندی شوند. این درحالی بود که به لحاظ شاخص های کیفی، رقم های مراک، آنتک، سزیرا، نکسوس، شریف و گیادا با عیار قند ناخالص در دامنه 40/19-15/18 درصد، عیار قند خالص 08/17-74/15 درصد و ضریب استحصال 56/90-78/84 درصد از شرایط مناسب تری بالاتر از متوسط جامعه در مقایسه با سایر رقم ها برخوردار شدند. در منطقه لوزان نیز، رقم اسپارتاک به ترتیب با میانگین عملکرد ریشه و شکر سفید معادل 5/64 و 1/8 تن در هکتار از دو رقم شریف و مراک در شرایط بهتری قرار داشت. میزان قند خالص نیز در پایان فصل رشد در رقم های مراک، اسپارتاک و شریف به ترتیب معادل 6/12، 7/10 و 9/9 درصد شد. نیازهای مربوط به پایداری سیستم های تولید نیشکر، توزیع زمانی مربوط به عملیات زراعی دو محصول نیشکر و چغندرقند پاییزه، خصوصیات شوری پسندی و جذب سدیم توسط چغندرقند، وجود زیرساخت های صنعتی و بازرگانی مربوط به استحصال و فروش شکر، ورود چغندرقند پاییزه به تناوب با نیشکر را موجه می سازد. گرچه، جهت توجیه علمی و اقتصادی کاشت چغندرقند پاییزه در تناوب با نیشکر و تعیین مزیت نسبی این گیاه، بایستی مطالعات تکمیلی انجام شود.2. واژه های کلیدیتک کشتی، تناوب، توسعه کشت پاییزه، چغندرقند، رقم، ساقه روی، نیشکر