بررسی فنی امکان گرمایش هوا با انرژی خورشیدی برای خشک کردن برنج در شرایط خوزستان

در حال حاضر استان خوزستان با تولید بیش از 120 هزار تن برنج در سال در مقام چهارم کشور قرار دارد. خشک کردن برنج پس از برداشت، به خاطر داشتن رطوبت بیش از حد مجاز در فرآوری و یا انبارداری، لازم است. در بیشتر شالیکوبی های استان خوزستان، شلتوک برنج هنوز به روش سنتی با استفاده از خشک کن های بستر ثابت خشک می شود، که نتیجه آن افزایش افت کمی و کیفی محصول و افزایش هزینه ها می باشد. لذا به منظور استفاده از مزایای انرژی خورشیدی در خشک کردن شلتوک برنج در استان خوزستان، اجرای پژوهش حاضر پیشنهاد گردید. بنابراین خشک کن خورشیدی ساخته و مورد ارزیابی قرار گرفت. متغیرهای اصلی در بررسی عملکرد خشک کن شامل دو نوع صفحه جاذب (نوع شیاردار ساده و نوع شیاردار همراه با پوشال آهنی)، دو رقم برنج مرسوم در منطقه (شفق و عنبوری) و تراکم شلتوک در خشک کن درسه سطح سینی (یک، دو و سه سینی) بود. پارامترهای مورد اندازه گیری و ارزیابی نیز شامل زمان مورد نیاز خشک کردن محصول، روند تغییر رطوبت در طی زمان خشک شدن، درصد شکستگی و درجه سفید شدگی برنج بود. مقایسه میانگین زمان خشک شدن شلتوک نشان داد که کمترین و بیشترین زمان مورد نیاز خشک شدن محصول در خشک کن با صفحه جاذب ساده با 4 و 1/6 ساعت به ترتیب به تیمارهای رقم شفق در تراکم یک سینی و رقم عنبوری در تراکم سه سینی تعلق داشت. همچنین مقایسه میانگین زمانهای خشک شدن نشان داد که افزایش تراکم شلتوک در خشک کن از 1 به 2 و همچنین از 2 به 3 سینی، زمان خشک شدن به ترتیب 4/16 و 2/17 درصد افزایش یافت. مقایسه بین ارقام شلتوک خشک شده نشان داد که زمان خشک شدن و رسیدن به رطوبت نهایی در رقم شفق نسبت به رقم عنبوری به طور متوسط 8/12 درصد کمتر بود. افزایش تعداد سینی ها از یک به دو و سه سینی به طور مستقیم باعث کاهش درصد خرد شدگی برنج سفید گردید. کمترین ظرفیت خشک کن به مقدار kg/h 8/0 مربوط به رقم عنبوری و استفاده از صفحه جاذب معمولی بود. بالاترین ظرفیت خشک کن نیز به مقدار kg/h 1/2 از تیمار رقم شفق و استفاده از صفحه جاذب با پوشال آهنی به دست آمد. نتایج نشان داد که تغییرات راندمان صفحه جاذب های معمولی و دارای پوشال آهنی به ترتیب بین 2/5 تا 3/16 درصد و 9/5 تا 5/18 درصد بود. در پایان بر اساس نتایج به دست آمده، استفاده از انرژی خورشیدی برای خشک کردن شلتوک برنج، به عنوان گزینه مناسب در جهت استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر و پاک، به ویژه در استان خوزستان، پیشنهاد گردید.واژه های کلیدی خشک کن خورشیدی، شلتوک برنج ، درصد شکستگی، درجه سفید شدگی، صفحه جاذب.