برآورد ذخایر آرتمیای دریاچه ارومیه

ارزیابی ذخایر آرتمیای دریاچه ارومیه از ابتدای تابستان 1379 تا آخر بهار سال 1380 نشانگر کاهش شدید ذخایر سیست و بیومس آرتمیا در دریاچه نسبت به سالهای پیشین میباشد. کاهش میانگین بارندگی سالیانه در سطح استان آذربایجان غربی از32 سانتی متر به18 سانتی متر باعث کاهش ورودی آبهای شیرین رودخانه های به دریاچه از 4-5/3 میلیارد متر مکعب به 8/1 میلیارد متر مکعب گردید بطوریکه در سال مطالعه حجم آب دریاچه به 6 میلیارد متر مکعب رسید. لذا با وجود ذخایر 5 میلیارد تنی نمک دریاچه و کاهش حدود 2 میلیارد متر مکعب حجم آب دریاچه در هر سال که در اثر تفاضل منفی موجود بین مقادیر تبخیر وآب ورودی روی داده، شوری آب دریاچه که در سال 1378 حدود 170 گرم در لیتر بود در سال مورد مطالعه به متوسط 253 گرم در لیتر (دامنه 258-250 وبدون اختلاف معنی دار بین فصول) رسید. متوسط شفافیت آب با اندازه گیری سی شی دیسک 138 سانتیمتر با حداکثر 215 (در پاییز)و حداقل 51 سانتیمتر (در بهار)گزارش شد. دمای آب با متوسط سالانه 15 درجه سانتیگراد که از 6 درجه سانتیگراد در زمستان تا 13/22 درجه در تابستان نوسان نشان داد. در این تحقیق، از مراحل زیستی آرتمیا و فیتوپلانکتون های دریاچه ارومیه در 12 ایستگاه، طی یکسال از سطح با کمک ساچوک با تور 100 میکرون با دهانه 20*80 سانتیمتر مربع که به طول 25/6 متر تورکشی گردید و از نمونه بردار روتنر( حجم آب نمونه برداری در همه لایه ها 1 متر مکعب ) ودر اعماق 5/2 و 5 متر از پمپاژ آب همان لایه عمقی و با فیلتراسیون در تور 100 میکرون، نمونه برداری گردید. نمونه ها در فرمالین 3 درصد تثبیت و به آزمایشگاه منتقل تا نسبت به شمارش مراحل زیستی آرتمیا و شناسایی و شمارش ریز جلبک ها بر اساس کلید های شناسایی اقدام شود.ایستگاه ها از بین ایستگاه های 36 گانه سال 1374 ارزیابی ذخایر آرتمیا دریاچه که توسط دانشگاه گنت بلژیک انجام گردیده بود و هنوز خشک نشده بودند، انتخاب گردید. نتایج نشان داد کمترین تعداد سیست شمارش شده در هر متر مکعب در زمستان(756) و بیشترین آن در پاییز ( 2015) بود. متوسط سالانه سیست 1000 عدد در هر متر مکعب محاسبه شد. حداقل وزن تر مراحل مختلف زیستی در زمستان 7/0 گرم و حداکثر آن در بهار با 8/10 گرم در هر متر مکعب بدست آمد. تعدادکل مراحل ناپلیوسی با متوسط سالانه 46/2( حداقل در زمستان 03/0 و حداکثر در بهار 22/ 9) و تعداد متوسط سالانه شمارش شده مرحله جوان آرتمیا 66/0 ( حداقل 05/0 در زمستان و حداکثر 16/1 در بهار) بدست آمد. در فصل بهار ناپلیوس و متاناپلی درصد بیشتری را به خود اختصاص دادند حال آنکه از اواسط تابستان تا اواسط پاییز ترکیب جمعیت به ترتیب بیشتربه سمت مرحله جوان و بالغ تغییر یافت. فیتو پلانکتونهای جمع آوری شده از دو جنس از دورده کلروفیسه و باسیلوریوفیسه، بترتیب Dunaliella و Nitzschia می باشند. حداکثر فراوانی Dunaliella،31 هزار سلول درلیتر، مربوط به ماههای فصل بهار بخصوص دراواخر اردبیهشت و اوایل خرداد ماه بوده و بیش از 95 درصد از ترکیب جمعیت فیتوپلانکتونی مربوط به این جنس می باشد. میزان زی توده حاوی سیست در دریاچه در سال مطالعه جمعا 2700 تن (30 تن سیست و 2670 تن زی توده) که با احتساب 10 درصد زی توده قابل برداشت، 3 تن سیست و 267 تن زی توده بدون اثر منفی بر ذخایر، قابلیت برداشت خواهد داشت. بهترین مکان برداشت سیست و زی توده مناطق مرکزی دریاچه به سمت بخش های جنوبی و بهترین زمان برداشت سیست به ترتیب در پاییز و بهار و زی توده به ترتیب تابستان و پاییز خواهد بود.کلید واژه ها: آرتمیا اورمیانا- ارزیابی ذخایر- فیتوپلانکتون، دریاچه ارومیه، ایران