بهینه سازی مدیریت آبیاری در اراضی شالیزاری با استفاده از کمپوست آزولا در شرایط کمبود آب

برای تعیین اثر استفاده از کمپوست آزولا درکاهش تنش ناشی از کمبود آب آبیاری بر رشد و عملکرد برنج، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال های 1389 و 1390 به مدت 2 سال در موسسه تحقیقات برنج کشور اجرا شد. این آزمایش بصورت گلدانی بوده و 8 نوع رژیم آبیاری(A1, A2, A3, A4, A5,A6, A7,A8) بعنوان فاکتور اول و مقدارهای مختلف کمپوست آزولا در 4 سطح (B1= شاهد و بدون کمپوست، B2 = مصرف کمپوست به مقدار 5/2 درصد وزنی خاک، B3 =مصرف کمپوست به مقدار 5 درصد وزنی خاک و B4 = مصرف کمپوست به مقدار5/7 درصد وزنی خاک) بعنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شد که در 3 تکرار اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس داده های بدست آمده در سال اول نشان داد که اثر رژیم های مختلف آبیاری بر وزن تک خوشه، تعداد دانه پر، وزن خوشه، ارتفاع بوته، تعداد پنجه و عملکرد دانه و همچنین اثر مقادیر مختلف استفاده از کمپوست آزولا بر تعداد دانه پوک، وزن خوشه، ارتفاع بوته، تعداد پنجه و عملکرد دانه تفاوت معنی دار ی داشته است. این در حالی است که اثر متقابل رژیم های مختلف آبیاری و مقادیر مختلف استفاده از کمپوست آزولا تنها بر ارتفاع بوته و عملکرد دانه و ماده آلی باقیمانده در خاک معنی دار بوده است. نتایج مقایسه میانگین برای اجزای عملکرد برنج تحت تیمارهای کمپوست آزولا نشان داد که وزن خوشه، ارتفاع بوته، تعداد پنجه و عملکرد دانه با افزایش مقدار استفاده از کمپوست به طور معنی داری افزایش یافت. مقایسه میانگین اثر متقابل تیمارها بر شاخص عملکرد دانه نشان داد که بیشترین عملکرد دانه در تیمار A2B4 (آبیاری به اندازه اشباع خاک در طول دوره رشد و استفاده از 5/7 درصد کمپوست آزولا) مشاهده شد. نتایج تجزیه واریانس در سال دوم نشان داد که اثر تیمارهای مختلف آبیاری بر برخی صفات زراعی برنج مانند طول خوشه، ارتفاع بوته، تعداد پنجه و عملکرد دانه و همچنین بر روی درصد نیتروژن و فسفر جذب شده در کاه و پتاسیم جذب شده در شلتوک برنج معنی دار می باشد ولی بر خصوصیات دیگر مورد بررسی تفاوت معنی داری نداشته است. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تیمارهای استفاده از کمپوست آزولا بر برخی صفات زراعی برنج مانند طول خوشه، وزن خوشه و عملکرد دانه و همچنین بر روی شوری، اسیدیته، ماده آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم باقیمانده در خاک و بر پتاسیم جذب شده در شلتوک برنج معنی دار می باشد ولی بر خصوصیات دیگر مورد بررسی تفاوت معنی داری نداشته است. نتایج کلی حاصل از اجرای پروژه نشان داد که تیمار A2B4 (آبیاری به اندازه اشباع خاک در طول دوره رشد و استفاده از 5/7 درصد کمپوست آزولا) یکی از مناسب ترین تیمارها می باشد. اعمال این مدیریت به ویژه در شرایط کمبود آب آبیاری دارای اهمیت زیادی بوده و راندمان استفاده از آب را افزایش می دهد. همچنین استفاده از کمپوست آزولا می تواند باعث افزایش میزان ماده آلی خاک شده و چون دارای برخی عناصر مورد نیاز گیاه می باشد، در طولانی مدت جایگزین کود های شیمیایی و در نتیجه ایجاد کشاورزی پایدار با حفظ محیط زیست خواهد شد. واژگان کلیدی: برنج، کمبود آب آبیاری، کمپوست آزولا.