تهیه و ارزیابی هیبریدهای مقاوم به ساقه‎روی برای مناطق جدید کشت پاییزه چغندرقند

کشور ایران جزو معدود کشورهایی است که امکان کشت چغندرقند هم به‎صورت بهاره و هم پاییزه در آن وجود دارد. باتوجه‎به تنوع اقلیمی مناطق مستعد کشت پاییزه، اصلاح و تهیه ارقام مناسب برای مناطق جدید یک ضرورت به‎شمار می‎رود. تعداد 40 هیبرید تریپلویید منوژرم که در بهار سال 1392 از تلاقی 40 فامیل نیمه‎خواهری تتراپلویید مقاوم به ساقه‎روی با یک پایه مادری سینگل‎کراس منوژرم (474 * 7112-36m) بدست آمده بودند در قالب دو آزمایش 25 رقمی در چهار منطقه دزفول، کاشمر، زرقان و مغان به صورت کشت پاییزه مورد مقایسه محصولی قرار گرفتند. در هر آزمایش تعداد 20 هیبرید جدید به‎همراه سه شاهد مقاوم به ساقه‎روی خارجی، یک شاهد مقاوم داخلی و یک شاهد حساس شرکت داشتند. آزمایش‎ها در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی با چهار تکرار در نیمه اول مهرماه سال 1392 در چهار منطقه مورد نظر کشت شدند. عملیات داشت طبق روال متداول در هر منطقه صورت گرفت و تعداد بوته پس از عملیات تنک و وجین اولیه و استقرار بوته‎ها یادداشت‎برداری شد. در بهار سال 1393 بسته‎به شرایط هر منطقه نسبت‎به برداشت آزمایش‎ها اقدام گردید. تعداد بوته به ساقه‎رفته هر کرت پیش از برداشت شمارش شد و سپس ریشه‎ها برداشت، شمارش و توزین گردید. از ریشه‎های هر کرت نمونه خمیر تهیه شد که جهت تعیین خصوصیات کیفی به آزمایشگاه تکنولوژی قند ستاد موسسه ارسال شد. براساس نتایج حاصل و بیشتر با تکیه‎بر متوسط درصد ساقه‎روی هیبریدها، از مجموع دو آزمایش تعداد 9 هیبرید مناسب که در مناطق اجرای آزمایش از حداقل ساقه‎روی برخوردار بوده و درضمن عملکرد ریشه و شکر سفید بالایی داشتند انتخاب و در سال زراعی 94-1393 مجددا در قالب یک آزمایش 16 رقمی در مناطق فوق‎الذکر ارزیابی شدند. نتایج حاصل حاکی‎از برتری معنی‎دار یکی از هیبریدها (474*7112-36m) * 19669-4-HSF-12 از نظر مقاومت به ساقه‎روی در کلیه مناطق نسبت‎به شاهد مقاوم داخلی بود. اما از نظر خصوصیات کمی و کیفی تفاوت بارزی بین هیبریدهای منتخب و شاهد داخلی دیده نشد. لذا ارتقا کمی و کیفی والدین گرده‎افشان هیبریدهای منتخب می‎بایست مدنظر قرار گیرد. واژه های کلیدی: چغندرقند، کشت پاییزه، ساقه‎روی