مطالعه و شناسایی ساختار ژنتیکی و جمعیت ماهیان سس، سوف ،کلمه ، سفید و آزاد حوزه جنوبی دریای خزر با استفاده از روشهای مولکولی( ریز ماهواره ها) و تشکیل بانک DNA

در این بررسی تعداد 611 عدد ماهی سفید(240نمونه)، کلمه(160نمونه))، آزاد(75نمونه)، سس(46نمونه) و سوف(90نمونه) از نواحی غربی (سواحل استان گیلان)، میانی (سواحل استان مازندران) و شرقی (سواحل استان گلستان) حوضه جنوبی دریای خزر و همچنین تالاب انزلی، رودخانه تجن، گرگانرود، سفید رود و خلیج گرگان جمع آوری گردید. تمامی نمونه ها پس از صید، در الکل مطلق تثبیت و جهت استخراج DNA به آزمایشگاه منتقل شده است. پس از استخراج DNA به روش فنل کلروفرم، واکنش PCR با استفاده از پرایمرهای مربوط به هر ماهی انجام شد. آنالیز آماری داده ها با استفاده از نرم افزارهای Gene Alex ، MEGA و Arlequin محاسبه شد. - ماهی سفید: از مجموع از 10 جایگاه ریزماهواره بررسی شده ، 9 جایگاه پلی مورف و یک جایگاه مونومورف بود. میانگین تعداد آلل های واقعی و موثر در بین تمامی نمونه ها بترتیب 49/0±26/7 و 35/0±37/4 بوده است. همچنین میانگین مقدار هتروزایگوسیتی مشاهده شده و مورد انتظار بترتیب 03/0±55/0 و 02/0±69/0 بوده است. بررسی ها نشان داده که کلیه نمونه ها به جز نمونه های گلستان و تجن در جایگاه LOC4 و نمونه های منطقه گیلان در جایگاه MFW2 انحراف از تعادل هاردی واینبرگ را نشان دادند (05/0P<). بر اساس آنالیز انجام شده اختلاف بین نمونه های گلستان با گیلان، گلستان با سفیدرود، گلستان با تجن، مازندران با سفیدرود و گیلان با تجن معنی دار بود (05/0P<). ماهی کلمه: در این بررسی از 7 جایگاه ریزماهواره استفاده شدکه هر 7 جایگاه پلی مورف بود. میانگین تعداد آلل های واقعی و موثر در بین تمامی نمونه ها بترتیب 30/0±75/5 و 25/0±76/4 بوده است. همچنین میانگین مقدار هتروزایگوسیتی مشاهده شده و مورد انتظار در بین تمامی نمونه ها بترتیب 18/0±58/0 و 01/0±73/0 بوده است. علاوه بر این کلیه نمونه ها به جز نمونه های گلستان در جایگاه LOC3 انحراف از تعادل هاردی واینبرگ (05/0P<) را نشان دادند. بر اساس آنالیزهای انجام شده اختلاف بین نمونه های گلستان با گیلان، گیلان با مازندران و گیلان با خلیج گرگان معنی دار بود (05/0P<). - ماهی آزاد: در این بررسی از روش تعیین توالی استفاده شده که در بین نمونه های جمع آوری شده، 45 هاپلوتیپ مشاهده گردید. میانگین مقدار هتروزایگوسیتی مشاهده شده و مورد انتظار در بین تمامی نمونه ها بترتیب 35/0±61/0 و 12/0±33/0 بوده است. بیشترین تنوع هاپلوتایپی (04/0 ±89/0) مربوط به رودخانه سردابرود و کمترین آن در نمونه های آستارا مشاهده شد (02/0 ±81/0). علاوه بر این بیشترین تنوع نوکلیوتیدی 07/0 ±13/0 در رودخانه های سردابرود و چالوس و کمترین آن 06/0 ±11/0 در رودخانه تنکابن بود. نتایج بدست آمده از مقدار FST نشان می دهد که حداکثر آن (08/0) و حداقل FST (01/0) مشاهده شده است. براساس آنالیز انجام شده اختلاف بین نمونه های آستارا با چالوس، آستارا با تنکابن، چالوس با کرگانرود و تنکابن با کرگانرود معنی دار بود(05/0P<).- ماهی سس: طول قطعه DNA تکثیر شده در تمامی نمونه ها 800 جفت باز بود که 24 جایگاه متغیر در توالی های مختلف مشاهده گردید. در بین نمونه های جمع آوری شده، 12 هاپلوتیپ مشاهده گردید که بیشترین تعداد در منطقه گیلان (8 هاپلوتیپ) بوده است. میانگین مقدار هتروزایگوسیتی مشاهده شده و مورد انتظار در بین تمامی نمونه ها بترتیب 035/0±003/0 و 125/0±42/0 بود. نتایج نشان دادند که تنوع هاپلوتایپی نمونه های رودخانه سفید رود با سایر نمونه ها از نظر آماری اختلاف معنی داری دارد (05/0 > P ). علاوه بر این بیشترین تنوع نوکلیوتیدی 003/0 ± 005/0 در سفیدرود و کمترین آن 001/0 ± 001/0 در تجن مشاهده شده است. بر اساس آنالیز انجام شده اختلاف بین نمونه های تجن با گیلان، مازندران با سفیدرود معنی دار بود(05/0P<). - ماهی سوف: جهت بررسی تنوع ژنتیکی ماهی سوف از روش ریزماهواره استفاده شده است. برای این منظور 7 جایگاه مورد ارزیابی قرار گرفت که تمامی جایگاه ها پلی مورف بودند. میانگین تعداد آلل های واقعی و موثر در بین تمامی نمونه ها بترتیب 45/0±14/6 و 34/0±88/3 بوده است. میانگین مقدار هتروزایگوسیتی مشاهده شده و مورد انتظار در بین تمامی نمونه ها بترتیب 03/0±62/0 و 02/0±70/0 بود. نتایج نشان داد که اکثر نمونه ها درجایگاه های PflaL6 ، PflaL7 و PflaL8 انحراف از تعادل هاردی– واینبرگ (05/0P<) معنی دار بود. همچنین نتایج بدست آمده از FST نشان می دهد که حداکثر آن (30/0) بین نمونه های گیلان با مازندران که دارای کمترین میزان جریان ژنی (18/8) است، مشاهده می شود. بر اساس آنالیز انجام شده اختلاف بین نمونه های گیلان با مازندران و گلستان با مازندران معنی دار بود (05/0P<). کلمات کلیدی: تنوع ژنتیکی، ماهی سفید، کلمه، آزاد، سس، سوف، دریای خزر