بررسی و شناخت ویژگی های فرسایش رودخانه ها و مسیل های استان خراسان شمالی

استان خراسان شمالی با مساحتی بالغ بر ‮‭28166‬ کیلومتر مربع که ‮‭1/71‬ درصد مساحت کشور را تشکیل می دهد، به دلایل شرایط خاص اقلیمی و وضعیت بارش در این مناطق، یکی از مناطق سیل خیز کشور محسوب شده و شبکه گسترده ای از رودخانه های دایمی، فصلی و سیلابی در آن گسترده شده اند که اغلب آن ها از داخل استان سرچشمه گرفته و در نهایت به دریای خزر و بخشی نیز به کویر مرکزی ایران منتهی می گردند. به منظور شناخت ویژگی های فرسایش حاشیه این رودخانه ها، ابتدا بر اساس شبکه هیدروگرافی بر روی نقشه ‮‭250000‬: ،1 شبکه رودخانه های استان تهیه و سپس با توجه به محدوده های مطالعاتی تماب، کل استان به ‮‭22‬ محدوده مطالعاتی تقسیم شد و شبکه رودخانه ای هر واحد مطالعاتی تهیه و رودخانه های آن شماره گذاری گردید. با انطباق شبکه هیدروگرافی ‮‭250000:1‬ تهیه شده با شبکه هیدروگرافی نقشه های توپوگرافی 1:،‮‭25000‬ و نقشه های فرسایش و زمین شناسی، همچنین بازدید های میدانی صورت گرفته اطلاعاتی فرسایش آبراهه ها همچون:طول واقع در مسیر سنگی و آبرفتی، نوع فرسایش از نظر کناری یا فرسایش بستر و نقاط حساس به فرسایش آبراهه ها مشخص گردید. در نهایت کلیه اطلاعات جمع آوری شده از عملیات های میدانی و سنجش از دور، به صورت بانک اطلاعاتی مشخصات فرسایش مسیل ها در قالب لایه های ‭ArcGIS ‬و فایل های ‭dbf ‬و ‭Excel ‬مدون شدند. تعداد ‮‭23‬ محدوده مطالعاتی شناسایی گردید که مجموع طول آبراهه های آن ها برابر ‮‭6449/838‬ کیلومتر می باشد. از این تعداد ‮‭4161/76‬ کیلومتر واقع در مسیر سنگی و واقع در مسیر آبرفتی بوده است. از نظر نوع فرسایش نیز ‮‭3039/89‬ دارای فرسایش کناری و دارای فرسایش بستر بوده است. از نقطه نظر حساسیت به فرسایش ‮‭1746/171‬ کیلومتر دارای حساسیت زیاد، ‮‭3891/17‬ کیلومتر دارای حساسیت متوسط و ‮‭1805/07‬ کیلومتر دارای حساسیت کم به فرسایش بوده است. کلمات کلیدی: رودخانه ها، محدوده مطالعاتی، بانک اطلاعات، سنجش از دور، فرسایش