بررسی مسایل زیست اجتماعی به منظور مکان یابی فعالیتهای شیلاتی در محدوده استانهای گیلان، مازندران و گلستان

گزارش حاضر تاریخچه و وضع موجود شیلات در منطقه البرز شمالی که شامل سه استان گیلان، مازندران و گلستان است را به اختصار بیان می دارد. منطقه مذکور دارای پتانسیل های بالقوه ای جهت توسعه فعالیت های شیلات و آبزی پروری می باشد که روش بررسی در این قسمت استفاده از اساس اسناد و مدارک موجود می باشد. بر اساس منابع تاریخی سابقه و تاریخچه شیلات در ایران در دو قسمت آورده شده است. قسمت اول سابقه صید و بهره برداری از منابع دریای خزر در ایران می باشد که سه دوره را در بر می گیرد: دوره قدیم یا پیش از امتیاز لیانوزف و دوران امتیاز لیانوزف ها و دوران فعالیت شرکت سهامی شیلات ایران. قسمت دوم دوران های رشد در شیلات را که خود شامل سه دوره می باشد: سال های رشد ‮‭70‬-،‮‭1367‬ دوره تنظیم رشد فاصله سال های ‮‭1370-74‬ و دوره جدید (از سال ‮‭1390 74‬). بر اساس آمار و اطلاعات موجود وضعیت کنونی صید و صیادی و آبزی پروری در منطقه البرز شمالی موارد زیر به طور کلی و به اختصار بیان شده است. روش های بهره برداری از دریای مازندران به وسیله شیلات به سه طریق صید انتظاری مربوط به ماهیان، غضروفی و استحصال خاویار، صید نیمه انتظاری یا محاصره ای مربوط به انواع ماهیان فلس دار (صید پره) به استثنای کیلکا، صید تعقیبی مربوط به ماهیان کیلکا و صید آن در اعماق دریا به وسیله ناوگان صیادی انجام می گیرد. تعداد صیادان در محدوده شمال در سال ‮‭1386‬ نسبت به ده سال قبل، افزایش داشته است، تعداد تعاونی های ماهیگیری در آب های شمال در سال ‮‭1386‬ نسبت به سال ‮‭1376‬ افزایش داشته است، میزان صید در آب های شمال طی سال های‮‭1379-86‬ روند نزولی داشته است، میزان تولید گوشت ماهی در کشور طی سال های ‮‭1380-84‬ نوسان داشته و در سال ‮‭1384‬ نسبت به سال ‮‭1380‬ افزایش نشان می دهد. بیشترین میزان تولید گوشت ماهی در سال ‮‭1384‬ بوده است. میزان صید به تفکیک انواع گونه ها در آب های شمال طی سال های ‮‭86‬-،‮‭79‬ نشان می دهد که صید ماهیان گونه خاویاری همه ساله کاهش داشته و در صیدکیلکا ماهیان از سال ‮‭1379‬ تا سال ‮‭82‬ همه ساله کاهش اما از سال ‮‭83‬ تا ‮‭86‬ نسبت به ‮‭82‬ افزایش کمی را مشاهده می کنیم. صید ماهیان استخوانی از سال ‮‭79‬ تا ‮‭83‬ کاهش و از ‮‭84‬ تا ‮‭86‬ افزایش داشته است. تعداد شناورهای شمال ناوگان ماهیگیری جمهوری اسلامی ایران در سال های ‮‭1377 -86‬ نشان می دهد که، بیشترین تعداد شناور مربوط به سال ‮‭1385‬ و کمترین مربوط به سال ‮‭1383‬ می باشد، تعداد پرورش دهندگان ماهی از سال ‮‭76‬ تا ‮‭86‬ دارای نوسان بوده ولی در نهایت از ‮‭10250‬ در سال ‮‭1376‬ به ‮‭28073‬ در سال ‮‭1386‬ رسیده است. در منطقه البرز شمالی میزان پرورش ماهیان سردابی و گرمابی طی سال های ‮‭1379-86‬ افزایش یافته است. در بین سه استان منطقه البرز شمالی در سال ‮‭1386‬ استان مازندران بیشترین میزان پرورش ماهی را داراست. کلید واژه: البرز شمالی، اجتماعی، صید و صیادی، بهره برداری، شیلات، تعاونی های ماهیگیری، ماهی، گیلان، مازندران، گلستان