بررسی فرآیند های شیمیایی هم دماهای جذب - واجذب و ظرفیت بافری فسفر در خاک های آهکی آذربایجان غربی: اثرات قدرت یونی، اکسیدها و کلسایت

از آنجاییکه گیاهان به فعالیت فسفر در محلول خاک واکنش نشان می دهند، درک فرآیندهای جذب و واجذب فسفر در خاک بسیار حیاتی است. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثرات کربنات کلسیم، گیوتایت ( به عنوان نماینده اکسیدها در خاک) و قدرت یونی محلول بر فرآیند جذب سطحی فسفر در خاکصهای آهکی و نهایتا ارزیابی درجه برگشت پذیری واکنش های جذب سطحی فسفر بود. در پنج نمونه خاک نماینده تحت گروه های ‭Haploxerept‬، ‭Haploxerolls‬، ‭Calcixerepts ‬و ‭Calcixerolls ‬مربوط به مناطق نیمه خشک شمال غرب ایران، آزمایش های پیمانه ای برای بررسی رفتار جذب سطحی و واجذب فسفر به انجام رسید. مدل لانگمویر بهترین برازش را بر روی داده های جذب سطحی تمامی خاک ها نشان داد( ‮‭0/99‬> ‮‭97/0‬ ‭< r‬2). بالاترین مقدار حداکثر جذب سطحی فسفر در خاک های رسی با ‭pH ‬بیشتر از ‮‭7/8‬ مشاهده شد. تغییر غلظت الکترولیت زمینهصای نیترات سدیم تاثیر چندانی بر روی جذب سطحی فسفر نداشت که بیان کننده این مطلب است که جذب سطحی کمتر بهصوسیله اثرات متقابل الکترواستاتیکی تحت تاثیر قرار می گیرد. نتایج نشان داد که کمتر از ‮‭16‬ درصد تغییرات حداکثر جذب سطحی میصتواند مربوط به قدرت یونی محلول باشد. نتایج آزمایشگاهی همچنین نشان داد که میانگین جذب سطحی فسفر در خاکصهای تیمار شده با اضافه کردن کربنات کلسیم نسبت به خاک طبیعی، ‮‭14/29‬ درصد کمتر بود. اضافه کردن گیوتایت به خاک، ظرفیت جذب سطحی فسفر را در خاک بطور قابل ملاحظهصای افزایش داد. نتایج حاصل از داده های واجذب فسفر مشخص کرد که قسمت اندکی از فسفر در خاک ها با استفاده از نیترات کلسیم واجذب می گردند. بعد از چهار مرحله واجذب با استفاده از محلول ‮‭0/01‬ مولار نیترات کلسیم، ‮‭0/76‬ تا ‮‭2/64‬ درصد فسفر جذب سطحی شده واجذب شدندکه بیانگر این واقعیت است که بخش عمده فسفر جذب سطحی شده توسط ذرات خاک با نیروی قابل توجهی نگه داری می شوند. کلمات کلیدی: فسفر، جذب واجذب سطحی، خاک آهکی