بررسی و مطالعه مقدماتی گاو بومی در جنوب استان کرمان

توده گاو موجود در شهرست آن های جیرفت و کهنوج، عمده ترین توده گاو بومی استان کرمان را تشکیل داده و در جنوب این استان مسقر می باشند. به دلیل مجاورت با استان سیستان و بلوچستان و پاره ای از شباهت های ظاهری احتمال اختلاط نژادی این توده با گاوهای سیستانی و دشتیاری وجود دارد. تعداد ‮‭500‬ راس گاو بومی در روستاهای منطقه مذکور از طریق مراجعه مستقیم به محل دامداری ها و تکمیل پرسش نامه مورد مطالعه قرار گرفتند. وضیعت تغذیه، بهداشت، مدیریت و جایگاه های مورد استفاده این گاوها بسیار نامناسب است. لیکن علیرغم این مشکلات، توده مذکور سازگاری لازم را با شرایط محیطی پیدا نموده و هم اکنون به جز تولید کم، هیچ گونه مشکل خاصی ندارد. متوسط طول بدن، دور سینه، دور شکم و ارتفاع از جدوگاه به ترتیب 7/،‮‭111‬ ،‮‭7 148‬/،‮‭111/7 178‬ سانتی متر بود. ‮‭94/7‬ درصد ماده گاوها دارای شاخ بوده و از لحاظ رنگ بسیار متنوع بودند. اغلب زایش ها در زمستان صورت گرفته و اطلاعات ارایه شده توسط دامداران در مورد مسایل تولید مثلی، دارای واریانس گسترده ای است که عمدتا بدلیل عدم آگاهی و نداشتن آمار صحیح است. در نمونه های مورد مطالعه، سخت زایی، سقطجنین و تولد گوساله معیوب بسیار نادر بود. شیردوشی با دست و در دو نوبت صبح و عصر صورت گرفته که میانگین تولید آن برای یک نوبت رکوردگیری تصادفی انجام شده در میان این توده به ترتیب ‮‭1/96‬ و 2 لیتر و در مجموع برای تمامی گاوهای مورد مطالعه ‮‭3/96‬ لیتر در روز بود. طول مدت شیردهی گاوها پس از زایمان کوتاه است. جفت گیری ها طبیعی و با استفاده از گاوهای نر موجود در روستا صورت می گیرد. کاه غلات و علف خشک باغی به ترتیب در ‮‭61/3‬ و ‮‭33/7‬ درصد موارد به عنوان عمده ترین غذای مصرفی بود. یونجه تازه، قصیل جو و گندم، علف باغی تازه و در بعضی موارد خرمای وازده نیز به مصرف می رسید. مواد متراکم کلا مصرف نشده و تنها در ‮‭1/1‬ درصد از موارد از جو به میزان کم استفاده شده بود. تامین آب از محل چاه، لوله کشی، رودخانه و چشمه بود. جایگاه ها دارای ساختمان خاصی نبوده و فاقد شرایط بهداشتی لازم بودند. دامداری کلا به شیوه سنتی و با تعداد محدود دام صورت گرفته و مجموعه ای از انواع دام پرورش داده می شد. کلید واژه ها: تغذیه دام، تولید شیر، کرمان، گاوبومی، مدیریت، مشخصات ظاهری