بررسی پایداری عملکرد دانه در ژنوتیپ های امیدبخش گندم نان زمستانه و بینابین در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی پس از مرحل گلدهی در مناطق سرد کشور‭(ERWYT-C92)‬

بروز صفات مختلف در ژنوتیپ ها تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی می باشد. اثر متقابل ژنوتیپ ا محیط باعث واکنش های متفاوت ژنوتیپ ها نسبت به شرایط محیطی می شود، لذا تعیین سازگاری آنها در محیط های مختلف ضروری می باشد. این بررسی با شرکت 9 لاین امید بخش گندم زمستانه وبینابین با احتساب ارقام شاهد اروم، زارع و میهن جمعا به تعداد ‮‭12‬ ژنوتیپ در 5 ایستگاه تحقیقاتی (کرج، مشهد، جلگه رخ، اردبیل و میاندوآب) در شرایط آبی و 8 لاین نیز با احتساب ارقام زارع و میهن بعنوان ارقام شاهد جمعا ‮‭10‬ ژنوتیپ در شرایط تنش خشکی پس از مرحله گلدهی در 4 ایستگاه (کرج، زنجان، اراک و همدان) طی سال های زراعی ‮‭1392-94‬ به مورد اجرا درآمد. طرح آماری مورد استفاده در تمامی ایستگاهها طرح بلوک های کامل تصادفی ‭(RCBD) ‬با سه تکرار بود. مراقبت های لازم در طول دوره رشد و نمو گیاه انجام گرفت. در آزمایش تنش خشکی، آبیاری های پس از مرحله گلدهی قطع و تا رسیدن و برداشت محصول آبیلری دیگر انجام نپذیرفت. پس از برداشت محصول و جمع آوری داده ها، تجزیه واریانس ساده و مرکب با استفاده از نرم افزار‭SAS ‬انجام و سپس روش گزینش همزمان برای عملکرد و پایداری برای انتخاب ژنوتیپ های با عملکرد بالا و پایدار استفاده گردید. دامن عملکرد دانه 9 لاین گندم شرکت کننده در آزمایش آبی در این پروژه ‮‭6756‬ تا ،‮‭7437‬ میانگین عملکرد آنها ‮‭7047‬ و انحراف معیار آنها ‮‭225‬کیلوگرم در هکتار بود. دامن عملکرد دانه ارقام شاهد اروم، زارع و میهن بین ‮‭6571‬ تا ‮‭7672‬ با میانگین ‮‭7011‬ و انحراف معیار ‮‭476‬ کیلوگرم در هکتار بود. نهایتا از بین این 9 لاین گندم هیچ لاینی برتر از برترین رقم شاهد (میهن) نبود. دامن عملکرد دانه 8 لاین گندم شرکت کننده در آزمایش تنش خشکی در این پروژه ‮‭3433‬ تا ،‮‭4470‬ میانگین عملکرد آنها ‮‭3836‬ و انحراف معیار آنها ‮‭339‬ کیلوگرم در هکتار بود. میانگین عملکرد دانه ارقام شاهد زارع و میهن به ترتیب ‮‭3711‬ و ‮‭3743‬ با میانگین کل ‮‭3727‬ و انحراف معیار ‮‭16‬کیلوگرم در هکتار بود. نهایتا از بین این 8 لاین گندم، لاین های ‮‭92-5‬‭-CD ‬و ‮‭92-6‬‭-CD ‬به ترتیب با میانگین عملکرد دانه ‮‭4042‬ و‮‭4470‬ کیلوگرم در هکتار که دارای خصوصیات زراعی مطلوب و مقاوم به بیماری زنگ زرد بودند انتخاب شدند. لاین های انتخابی پس از تکثیر بذر آنها در پروژه های تحقیقی-ترویجی شرکت و مورد بررسی بیشتر قرار خواهند گرفت. ‮‭20‬-واژه های کلیدی :گندم نان، سازگاری عمومی، سازگاری خصوصی، اقلیم سرد، شرایط آبی، تنش خشکی، پایداری عملکرد.