بررسی و شناخت ویژگی های پوشش گیاهی حاشیه رودخانه ها و مسیل های استان های ایران مرکزی

برای برنامه ریزی درست و بهره برداری صحیح از منابع آبی کشور، داشتن آمار و اطلاعات منابع رودخانه ها امری مهم و بنیادی می باشد. با اجرای این طرح ملی، اطلاعات مختلفی از ویژگی های پوشش گیاهی حاشیه رودخانه ها و آبراهه های 5 استان کشور جمع آوری و استخراج شد. این اطلاعات از طیف متنوعی، مشتمل براطلاعات مکانی و توصیفی رودخانه ها برخوردار بوده و شامل تنوع پوشش گیاهی اراضی حاشیه رودخانه ها (کشاورزی، مرتعی و ) می باشد. این اطلاعات با همکاری و هماهنگی مجریان و همکاران استانهای زنجان، قزوین، قم، مرکزی و تهران برای رودخانه ها و مسیل هایی که بر روی نقشه های ‮‭250000:1‬ دیده می شوند از طریق گزارشات موجود و با انجام بازدیدهای صحرایی جمع آوری گردید. در استان مرکزی ‮‭14‬ محدوده مطالعاتی بررسی و مطالعه شده است که در آن تعداد ‮‭836‬ آبراهه با طول مجموع ‮‭6239/7‬ کیلومتر وجود دارد. عمده پوشش گیاهی حاشیه رودخانه های استان مرکزی را مرتع و زراعت تشکیل می دهند و به ترتیب ،‮‭48‬ ،7 ،‮‭2 39‬ و 4 درصد پوشش حاشیه رودخانه ها را مرتع، جنگل، زراعت، اراضی لخت و سایر کاربریها پوشش داده اند به طوری که در ارتفاعات عمدتا پوشش گیاهی مرتعی غالب بوده و در دشتها زراعت پوشش غالب را بخود اختصاص داده است. در استان زنجان تعداد رودخانه شناسایی شده ‮‭1241‬ مورد بوده که مجموع طول آن ها برابر ‮‭38.12105‬ کیلومتر می باشد. در این استان تراکم پوشش گیاهی کم با ‮‭56‬ درصد فراوانی، تراکم متوسط‮‭23‬ درصد فراوانی و تراکم زیاد در حدود ‮‭21‬ درصد فراوانی را در بستر و حاشیه رودخانه ها و مسیلهای حوزه های مورد بررسی را شامل می شوند و از اینرو تراکم پوشش گیاهی کم با ‮‭56‬ درصد بیشترین فراوانی را دارد که این در واقع یکی از دلایل وجود حساسیت بالای بستر و کناره های این رودخانه ها و مسیلها به فرسایش می باشد. از نظر نوع کاربری اراضی در حاشیه رودخانه ها و مسیلها نیز کاربری زراعت با فراوانی بیش از ‮‭54‬ درصد بیشترین فراوانی و کاربری مرتع با حدود ‮‭40‬ درصد فراوانی در رده دوم بوده و در بین تمام کاربریها نیز کاربری نوع لخت با ‮‭1/2‬ درصد فراوانی دارای کمترین فراوانی می باشد. همچنین در مجموعه همه رودخانه ها و مسیلهای حوزه های مورد مطالعه در استان زنجان پوشش گیاهی نوع علفی ‮‭60‬ درصد و پوشش نوع درختی حدود ‮‭40‬ درصد طول حاشیه و بستر آنها را تشکیل می دهد که بر این اساس نوع پوشش علفی در این مورد غالب می باشد. تعداد رودخانه شناسایی شده در استان تهران ‮‭415‬ مورد بوده که مجموع طول آن ها برابر ‮‭3042/33‬ کیلومتر می باشد. از این تعداد‮‭266‬ مورد از نوع دایمی به طول ‮‭1880/88‬ کیلومتر، ‮‭138‬ مورد از نوع فصلی به طول ‮‭946/74‬ کیلومتر، طول کوتاه ترین رودخانه های استان برابر 9/. کیلومتر در زیرحوضه های باکدهای‮‭47145‬ و‮‭41531‬ و و طویل ترین رود خانه استان ‮‭68/1‬ کیلومتر در زیر حوضه شماره‮‭41521‬ است .در مجموع‮‭2125/44‬ کیلومتر از مسیر کلیه آبراهه های اصلی ‮‭25‬ زیرحوضه محدوده مطالعاتی به صورت علفی وبوته ای و‮‭558/64‬ کیلومتر به صورت درخت ودرختچه ای میباشند.درکل‮‭95‬ عدد از آبراهه های اصلی پوشش گیاهی کمتر از ‮‭35‬ در صد و‮‭184‬ عدد از آبراهه ها دارای پوشش گیاهی بین ‮‭35‬ تا ‮‭70‬ درصد و‮‭136‬ عدد از آبراهه ها داری پوشش بیشتر از ‮‭70‬ در صد دارند. واژه های کلیدی: پوشش گیاهی، رودخانه، سامانه اطلاعات جغرافیایی، زنجان، قزوین، قم، مرکزی، تهران