بررسی و شناسایی نماتدهای پارازیت گیاهی مزارع لوبیای استان مرکزی

حبوبات به عنوان یکی از مهمصترین منابع گیاهی غنی از پروتیین بعد از غلاتص، دومین منبع مهم غذایی انسان به شمار میصروند. نماتدهای پارازیت گیاهی یکی از عوامل خسارتزا به حبوبات از جمله لوبیا محسوب شده و باعث کاهش تولید می شوند و خسارت ناشی از نماتدها در مزارع لوبیا سالانه 9/%‮‭10‬ برآورد شده است. با توجه به سطح زیر کشت بالای لوبیا در استان مرکزی تحقیقی جهت بررسی و شناسایی نماتدهای پارازیت گیاهی مزارع لوبیای استان انجام شد. بدین منظور در سالهای ‮‭91‬ و ‮‭92‬ طی فصل رشد گیاه ( اوایل تیرماه تا پایان شهریور ماه) از مزارع لوبیا در سطح استان بازدید به عمل آورده، تعداد ‮‭174‬ نمونه خاک و ریشه از مزارع شهرستانصهای خمین، شازند و اراک جمع آوری شد. پس از استخراج، تثبیت و انتقال نماتدها به گلیسیرین، اسلایدهای میکروسکوپی دایمی از آنها تهیه شد. شناسایی گونه ها بر اساس مشخصات مورفولوژی و مورفومتری انجام گرفت. در این بررسی ‮‭18‬ جنس و ‮‭22‬ گونه نماتد از زیرراسته ‭Tylenchina ‬شناسایی گردید. در بین نماتدهای شناسایی شده جنس ‭Ditylenchus ‬شامل گونه های ‭D. destructor ‬و ‭Ditylenchus kheiri‬، ‭Aphelenchoides spp. ‬وخانواده ‭Pratylenchidae ‬شامل گونه های ‭Pratylenchoides ritteri ‬، ‭P. neglectus ‬و ‭Zygotylenchus guevarai ‬به ترتیب با داشتن ،‮‭95 100‬ و ‮‭58‬ درصد فراوانی، رایج ترین نماتدها در مزارع لوبیای استان مرکزی بودند. نماتدهای زیرخانواده ‭Merliniinae ‬و خانواده ‭Hoplolaimidae ‬به ترتیب با فراوانی ‮‭56‬ و ‮‭39‬ درصد تنها در مزارع شهرستان خمین و شازند یافت شدند. از بین نماتدهای سیستی علاوه بر گونه ‭Heterodera filipjevi ‬که در مزارع لوبیا در تناوب با گندم یافت شد، گونه ‭H. goettingiana ‬در یک مزرعه لوبیا در قاسم آباد اراک شناسایی شد، این گونه به نام نماتد سیستی نخود فرنگی شناخته می شود. واژه های کلیدی: نماتد ، لوبیا ، مناطق انتشار، استان مرکزی