تعیین سهم نسبی عوامل موثر بر بازدهی واحدهای پرواربندی گوسفند و بز در استان یزد

پرورش و پرواربندی گوسفند بعنوان یکی از متداول ترین روشهای تامین پروتیین حیوانی مورد نیاز جامعه به حساب می آید. بدین لحاظ بهبود وضعیت پرواربندی ها و تعیین سهم نسبی عوامل موثر بر بازدهی واحدهای پرواربندی گوسفند و بز حایز اهمیت است. در تحقیق حاضر بازده اقتصادی واحدهای پرواربندی گوسفند و بز و سهم نسبی عوامل موثر بر آن در استان یزد مورد مطالعه قرار گرفته است. روش تحقیق و جمع آوری اطلاعات بصورت پرسشنامه ای بوده است.تعداد نمونه برای بررسی و مطالعه عمومی ‮‭335‬ واحد بره و بزغاله پرواری است. از این تعداد نمونه ‮‭115‬ واحد پرواربندی بره بزغاله دارای پروانه بهره برداری(صنعتی) و‮‭220‬ واحد پرواربندی بره و بزغاله دارای کارت شناسایی(سنتی) است. آنالیز داده ها با نرم افزار ‭SPSS ‬انجام گرفت. تجزیه و تحلیل توصیفی داده های کیفی مربوط به مطالعه موردی نشان می دهد که تفاوت معنی داری بین فراوانی های مشاهده شده و فراوانی های مورد انتظار در پارامترهای مختلف وجود داشته که بیانگر آن است که پروسه پرواربندی در استان یزد بصورت سنتی انجام می شود. آمارهای توصیفی داده های کیفی مربوط به مطالعه در سال اول و دوم یکسان استو سال، اثر معنی داری روی پارامترهای مورد نظر نداشته است. آمارهای توصیفی بعضی از پارامترهای کیفی نشان می دهد که تفاوت معنی داری بین فراوانی های مشاهده شده و فراوانی های مورد انتظار وجود دارد. بنابر این نتایج تصادفی نبوده و قابلیت تعمیم به کل جامعه را دارند. این پارامترها شامل نحوه اشتغال، وضعیت سواد، حرفه اصلی مدیر واحد پرواربندی و نحوه خرید دام های مورد پروار می باشد. آزمون مقایسه میانگین پارامترهای کمی تعداد نیروی کار( خانوادگی)، تعداد دفعات پروار در طول سال، طول مدت پروار، هزینه سوخت، هزینه حمل و نقل دام به بازار، هزینه کود و پشم فروخته شده، تعداد دام تلف شده، میانگین وام دریافتی در دوره قبل و بهره پرداختی در دو گروه سنتی و صنعتی نشان می دهد که تفاوت معنی داری بین صنعتی و سنتی وجود ندارد (‮‭01.0‬‭> P). ‬آزمون مقایسه میانگین برخی از پارامترهای کمی از قبیل ظرفیت اسمی، تجربه در پرواربندی و دامداری، تعداد نگهبان و نیروی کار خانوادگی، مجموع تعداد دام های حذف شده در انتهای دوره پروار مربوط به مطالعه دقیق نشان می دهد که اختلاف معنی داری بین واحدهای صنعتی و سنتی وجود دارد. نتایج نشان می دهد که متوسط قیمت هر کیلو افزایش وزن زنده در واحدهای سنتی ‮‭762‬ ریال بیشتر از واحدهای صنعتی است. به منظور تعیین اثر نسبی سهم عوامل مختلف در بازده اقتصادی از مدل ترانسندنتال استفاده شد. نتایج مدل نشان می دهد که متغیر هزینه تغذیه دام مورد پرواردر طول دوره بیشترین اهمیت را نسبت به سایر متغیرها داشته است. به منظور محاسبه انواع کارآیی ( فنی، تخصیصی،اقتصادی و مقیاس) و تعیین نوع بازده نسبت به مقیاس از روش تحلیل فراگیر داده ها استفاده شده است. میانگین کارآیی فنی تحت شرایط بازده ثابت نسبت به مقیاس برابر ‮‭75‬ درصد است. کارآیی فنی تحت شرایط بازده متغیر نسبت به مقیاس محاسبه شده است و میانگین کارآیی فنی تحت این شرایط ‮‭93/7‬ درصد محاسبه شد. این در حالی است که میانگین کارآیی فنی با استفاده از روش تابع مرزی ‮‭30‬ درصد محاسبه گردید. نتایج نشان داد که واحدهای پرواربندی گوسفند و بز با ‮‭78‬ درصد عدم کارآیی اقتصادی مواجه هستند و این نشانگر آن است که واحدهای مورد مطالعه با توجه به شرایط موجود از سوددهی پایینی برخوردارند. این پدیده می تواند ناشی از عواملی از قبیل غیرواقعی بودن قیمت محصولات پرواربندی (گوشت قرمز) و نهاده های مختلف در بازارهای محلی و منطقه ای باشد. واژه های کلیدی: پرواربندی، گوسفند و بز، واحدهای صنعتی و سنتی، بازده، یزد.