ردیابی ‭Xylella fastidiosa ‬، عامل سوختگی باکتریایی برگ درختان میوه و غیر مثمر در استان های چهارمحال و بختیاری ، آذر بایجان غربی و شرقی و قزوین

‭Xylella fastidiosa (Xf) ‬یک بیمارگر محدود به آوندهای چوبی است. این بیمارگر عامل پیرس انگور و سوختگی برگ بادام ‭(scorch) ‬و برخی از گیاهان دیگر می باشد. علایم مشکوک به بیماری های ناشی از این باکتری در برخی از مناطق ایران روی درختان میوه و غیر مثمر مشاهده می شود. به منظور ردیابی باکتری ‭Xf ‬روی گیاهان با علایم آلودگی طی سال ها ‮‭87‬ الی ‮‭90‬ نمونه هایی از برگ، جوانه و شاخه از درختان بادام، انگور، هلو، آلو، پسته، چنار،توت، شاه بلوط، فندق و بلوط از استان های چهارمحال و بختیاری، فارس، قزوین، زنجان، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل جمع آوری شد و مورد بررسی آزمایشگاهی قرار گرفت. به منظور اثبات عفونی بودن بیماری نمونه هایی از جوانه های بادام با علایم مشکوک به دان نهال بادام رقم مامایی پیوند زده شد و در شرایط گلخانه نگهداری شد. از تعداد حدود ‮‭74‬ نمونه پیوند زده تعداد ‮‭18‬ نمونه بعد از پنج تا هشت ماه علایم مزرعه ای (سوختگی حاشیه برگ) را نشان دادند. برای جداسازی باکتری ‭Xf ‬از گیاهان فوق از محیط کشت های ‭XfD‬، ‭CS‬،‮‭20‬ ‭PW‬، ‭PD‬2 استفاده شد که بعد از ‮‭34‬ روز از سه نمونه بادام جمع آوری شده از حاشیه زاینده روز کلنی های مشکوک به ‭Xf ‬ظاهر شد. تعداد ‮‭24‬ درخت بادام مامایی با علایم اسکورچ در مرداد ماه ‮‭88‬ با آنتی بیوتیک های اکسی تتراسایکلین و پنی سیلین به روش تزریق تنه ای تیمار شدند. نتایج در سال ‮‭89‬ نشان داد که پنی سیلین در مقایسه با شاهد هیچ اثر درمانی نداشت اما در درختان تیمار شده با اکسی تتراسایکلین بهبودی معنی داری دیده شد. ‮‭616‬ نمونه با علایم مشکوک با آزمون سرولوژیکی ‭DAS-ELISA ‬با استفاده از آنتی بادی چند همسانه ای ‭Xf ‬مورد سنجش قرار گرفت که تعداد ‮‭228‬ نمونه مثبت بودند. بر اساس آزمون الیزا نمونه هایی از بادم، هلو، آلو، انگور، پسته،بلوط، توت و چنار به ‭Xf ‬آلوده بودند. تعدادی از نمونه های با میزان جذب نوری بالا در الیزا برای آزمون ‭PCR ‬استفاده شد، از کیت برای استخراج ‭DNA ‬از بافت چوبی دمبرگ استفاده شد ، نمونه هایی با میزان مطلوب ‭DNA ‬برای آزمون ‭PCR ‬با استفاده از چهار جفت پرایمر به کار رفت، که فقط در تعداد کمی از نمونه ها قطعه مورد نظر تکثیر شد. یکی از نمونه های محصول ‭PCR ‬از بادام برای تعیین ترادف ارسال شد که حاکی از مربوط بودن قطعه تکثیر شده به قطعات ژنومی ‭Xf ‬است. بر اساس علایم بیماری، انتقال با پیوند، تزریق آنتی بیوتیک ، واکنش مثبت در الیزا و واکنش زنجیره ای پلی مراز با آغازگر های اختصاصی می توان نتیجه گرفت که سویه ای (هایی) از ‭Xf ‬با بیماری سوختگی حاشیه برگ درختان میوه و غیر مثمر در ایران در ارتباط است. این اولین گزارش از ‭Xf ‬به عنوان بیمارگر همراه با علایم سوختگی حاشیه برگ در درختان میوه و غیر مثمر در قاره آسیا و کشور ایران است. واژه های کلیدی: ایران، سوختگی باکتریایی برگ درختان میوه و غیر مثمر، اسکورچ،تزریق تنه ای، الیزا، ‭Xylella fastidiosa