بررسی امکان بهبود کیفیت علوفه و کارایی مصرف آب از طریق کشت مخلوط ردیفی ذرت و سورگوم علوفه ای

کمبود آب و کافی نبودن میزان تولید نباتات علوفه ای، دو مشکل اساسی در استان خراسان رضوی هستند. سورگوم علوفه ای گیاهی است که می تواند در رفع بخشی از مشکلات کمک نماید، اما در حال حاضر مورد توجه صنعت دامداری استان قرار ندارد. این پژوهش برای بررسی و مقایسه میزان تولید و ارزش تغذیه ای سورگوم و ذرت علوفه ای و همچنین بررسی و مقایسه کارایی مصرف آب‭(WUE)‬و نسبت برابری زمین‭(LER) ‬هردو گیاه درسال ‮‭1393‬ اجرا شد.مدل آماری طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و پنج تیمار بود.خصوصیات زراعی و کیفی سیلوی دو گیاه علوفه ای ذرت(‮‭704‬ ‭Sc)‬و سورگوم علوفه ای (اسپید فید) در پنج نسبت کشت مخلوط ردیفی: %‮‭100‬‭) M‬1 ذرت)، ‮‭25 : 75‬‭) M‬2 (‮‭25 : 75‬)، M3 (‮‭50 : 50‬)، M4) و %‮‭100‬‭) M‬5 سورگوم) ودردوآزمایش مستقل برای اعمال دوتیمار آبیاری دور8(شاهد) و ‮‭16‬ روز(کم آبیاری) با یکدیگر مقایسه شدند. در آزمایش اول ‮‭7198‬ و در آزمایش دوم ‮‭3403‬ متر مکعب آب در هر هکتار مصرف گردید. نتایج بدست آمده نشان دادبا کاهش ‮‭52/7‬ درصد آب مصرفی،متوسط عملکرد علوفه تر و خشک آزمایش فقط ‮‭14/2‬ درصد کاهش یافت. همچنین برای کلیه صفات در هر دو آزمایش، تیمار های کشت مخلوط نتایج بهتری نسبت به کشت خالص دو گیاه داشتند اما اختلافات بین خود تیمارهای کشت مخلوط معنی دار نبودند. در آزمایش اول(تیمار آبیاری شاهد)، تیمارمخلوطM2با مقادیر عملکرد علوفه تر و خشک (‮‭93/75‬ و ‮‭26/25‬ تن در هکتار)، کارایی مصرف آب‭(WUE)‬برایعلوفه تر و خشک به ترتیب ‮‭13/02‬ و ‮‭3/65‬ کیلو گرم برای هر متر مکعب آب مصرفی و نسبت برابری زمین‭(LER)‬در تولید علوفه تر و خشک ‮‭1/35‬ و ‮‭25‬/،1 مناسبترین تیمار بود. در آزمایش دوم کارایی مصرف آب به خاطر وجود سورگوم درتیمارهای کشت مخلوط و خالص ‮‭81‬ درصد بیشتر از آبیاری نرمال بود. در این آزمایش تیمار M4با تولید ‮‭77/72‬ و ‮‭21/41‬ تن در هکتار علوفه تر و خشک نتایجی بهتر از سایر تیمار هاداشت.خصوصیات کیفی همه تیمارها با تهیه سیلوی پاکتی بررسی شد.درهر دو آزمایش خصوصیات کیفی سیلاژ شامل (ارزش یابی ظاهری،‭pH‬، ‭Lactic Acid%‬،‭DM% ‬، ‭CP%‬، ‭TP%‬، ‭EE%‬، ‭ASH%‬، ‭OM%‬، ‭NPN%‬، ‭NDF%‬، ‭ADF%) ‬در سیلوی حاصل از کشت مخلوط و سورگوم خالص، کیفیتی مشابه سیلوی کشت خالص ذرت را دارا بودند. بطور کلی با اجرای کشت مخلوط ذرت و سورگوم می توان ضمن حفظ رکورد تولید فعلی در واحد سطح، حدود ‮‭50‬ درصد در مصرف آب صرفه جویی کرد.دامداران می توانند با تنظیم مجدد جیره غذایی از افت تولید شیر و کیفیت آن جلو گیری نمایند. در مجموع دو آزمایش و تیمار ها، تیمار M2برای شرایط آبیاری نرمال و تیمارM4در شرایط محدودیت شدید آب توصیه می شوند. واژه های کلیدی:ذرت علوفه ای، سورگوم علوفه ای، کشت مخلوط، سیلو، نسبت برابری زمین، کارایی مصرف آب،کیفیت