ارزیابی کارایی هیبریدهای جدید آفتابگردان برای تولید دانه در تاریخ های کشت مختلف

به منظور ارزیابی تاثیر تاریخ کاشت بر توان تولید هیبریدهای جدید آفتابگردان، آزمایشی در سال های ‮‭1391-1392‬ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد انجام گردید. آزمایش به صورت طرح اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار در شرایط آبی اجرا شد. سطوح تاریخ کاشت در کرت های اصلی قرار گرفتند. هیبریدهای مورد نظر از حدود نیمه فروردین در چهار تاریخ کاشت با فواصل حدود ‮‭21‬ روز کشت گردید. هیبریدهای جدید آفتابگردان شامل فرخ، قاسم، برزگر و هیبرید امیدبخش ‮‭90‬‭-SHF‬‮‭81‬ سطوح عامل فرعی بودند. در طول دوره رشد، یادداشت برداری های لازم از مراحل فنولوژیک انجام گرفت و در پایان دوره رشد صفات وابسته به عملکرد دانه مانند قطر طبق، قطر ساقه، طول دوره سبزشدن تا رسیدن فیزیولوژیک و وزن هزار دانه محاسبه شدند. عملکرد دانه هر کرت پس از حذف نیم متر از ابتدا و انتهای خطوط کشت از مساحت حدود سه متر مربع مورد ارزیابی قرار گرفت. در سال اول، اثر تاریخ کاشت بر کلیه صفات مورد بررسی معنی دار بود. تاریخ کاشت دوم با ‮‭2/674‬ تن دانه در هکتار بیشترین محصول دانه را به خود اختصاص داد. هیبرید امیدبخش ‮‭90‬‭-SHF‬‮‭81‬ با عملکرد ‮‭1/927‬ تن دانه در هکتار پرمحصول ترین تیمار این بررسی بوده است.در سال دوم نیز اثر تاریخ کاشت بر عملکرد و بسیاری از صفات مورد مطالعه معنی دار بود. تاریخ کاشت اول با ‮‭2/061‬ تن دانه در هکتار بالاترین عملکرد را از آن خود کرد. اثر رقم نیز بر تمام صفات مورد بررسی معنی دار بود. ارقام هیبرید قاسم و برزگر به ترتیب با ‮‭1/748‬ و‮‭1/333‬ تن دانه در هکتار بیشترین و کمترین عملکرد در واحد سطح را داشتند. هیبرید ‮‭90‬‭-SHF‬‮‭81‬ نیز با عملکرد ‮‭1/654‬ تن دانه در هکتار با هیبرید قاسم در یک گروه قرار گرفتند.تجزیه مرکب دوساله این آزمایش حاکی از اثر معنی دار سال بر کلیه صفات مورد بررسی بجز وزن هزار دانه بود. اثر تاریخ کاشت بر هیچیک از صفات مورد بررسی معنی دار نبود، با این وجود تاریخ کاشت دوم با میانگین ‮‭2/182‬ تن دانه در هکتار رتبه برتر محصول دانه را کسب کرده بود. اثر متقابل سال با تاریخ کاشت بر کلیه صفات مورد بررسی معنی دار بود که میتوان این امر را به معنی دار بودن اثر سال و مساعد بودن شرایط در سال اول آزمایش نسبت داد. گرچه اثر رقم بر هیچ یک از صفات مورد بررسی بجز ارتفاع بوته معنی دار نبود ولی هیبرید امیدبخش ‮‭90‬‭-SHF‬‮‭81‬ با میانگین دوساله ‮‭1/997‬ تن دانه در هکتار رتبه نخست عملکرد را از آن خود کرد. اثر متقابل سال ا رقم بر کلیه صفات مورد مطالعه بجز ارتفاع بوته معنی دار بود که این امر را نیز میتوان به شرایط مناسبتر آزمایش در سال اول تعمیم داد. اثر متقابل رقم ا تاریخ کاشت در مورد هیچیک از صفات مورد بررسی معنی دار نبود در حالی که اثر متقابل سه جانبه سال ا تاریخ کاشت ا رقم برای طول دوره رویش، وزن هزار دانه و عملکرد دانه معنی دار بود.لذا در کشت آبی این محصول، کشت و تولید هیبرید امیدبخش ‮‭90‬‭-SHF‬‮‭81‬ در تاریخ کاشت دوم (نیمه اول اردیبهشت) میتواند به عنوان مناسبترین زمان کاشت با هدف دستیابی به بالاترین پتانسیل عملکرد دانه در واحد سطح مد نظر قرار گیرد. کلمات کلیدی : هیبرید جمعیت گیاهی - صفات فنولوژیک عملکرد دانه