تاثیر صدمات برگی ( شبیه سازی خسارت تگرگ و عوامل مشابه) بر عملکرد کمی و کیفی چغندر قند

از آنجا که تاثیر مقدار و شدت برگ چینی در تاریخ های مختلف کاشت ممکن است اثرات متفاوتی بر خصوصیات کمی و کیفی چغندرقند داشته باشد در این تحقیق اثرات توام تاریخ کاشت، شدت کاهش برگ و زمان آن مورد بررسی قرار گرفت. پروژه به صورت آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه مهندس مطهری کمال شهر کرج انجام شد. در کرت های اصلی دو تاریخ کاشت زود هنگام و دیر هنگام به طور تصادفی قرار گرقتند. پنج سطح فاکتور زمان برگ زنی شامل مرحله کوتیلدونی تا دو برگ حقیقی، مرحله رشد برگی( حدود ‮‭12‬ برگی)، مرحله میانی رشد (حدود ‮‭37‬ برگی) و مرحله اواخر فصل رشد (حدود ‮‭55‬ برگی) با چهار سطح فاکتور شدت برگ زنی شامل حذف ،‮‭25‬ ،‮‭75 50‬ و ‮‭100‬ درصد برگها به صورت فاکتوریل و تصادفی درکرت های فرعی قرار گرفتند. در هر کرت اصلی یک تیمار شاهد (بدون حذف برگ) نیز در نظر گرفته شد. همچنین در کرت های اصلی در مراحل کوتیلدونی تا دو برگ حقیقی، استقرار و میانی رشد، یک کرت در نظر گرفته (مجموعا سه کرت) تا همزمان با حذف برگها اقدام به کشت گردد. تیمار های حذف برگ ها در هر کرت، برروی برگ های سبز انجام شد (حداقل ‮‭75‬ درصد برگ سالم باشد). اعمال حذف برگ ها با استفاده از قیچی و شدت آن براساس تیمارهای آزمایشی بر روی هر برگ به طور مستقل انجام شد. در طول دوره رشد جهت تعیین زمان اعمال تیمار ها در کرت شاهد به فواصل هر ‮‭15‬ روز یکبار تعداد کل برگ شمارش شد. در سال دوم آزمایش علاوه بر تیمار شاهد، برگ شماری در تیمارهای حذف برگ از زمان اعمال تیمارهای مربوطه انجام شد. پس از برداشت تعداد و عملکرد ریشه در سطح کرت اندازه گیری و براساس تن در هکتار محاسبه شد. سایر خصوصیات کیفی ریشه شامل درصد قند ناخالص، مقادیر سدیم، پتاسیم و نیتروژن مضره در آزمایشگاه تکنولوژی قند موسسه تحقیقات چغندرقند اندازه گیری شد. با استفاده از اطلاعات حاصل ضریب قلیایت، درصد قند ملاس، درصد قند خالص و ضریب استحصال برآورد شد. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که عملکرد ریشه و قند خالص در درجه اول در مرحله میانی و در درجه دوم در مرحله رشد برگی بیش از دیگر مراحل رشدی به حذف برگ ها حساس تر می باشد.مقادیر درصد کاهش عملکرد ریشه در مقایسه با شاهد (عدم حذف برگ) در مرحله کوتیلدونی تا دو برگ حقیقی برای حذف ‮‭100‬ درصد برگ ها حدود 9 درصد، در مرحله رشد برگی با حذف ،‮‭75 50‬ و ‮‭100‬ درصد برگ ها به ترتیب حدود ،‮‭11 10‬ و ‮‭12‬ درصد، برای مرحله سوم رشدی با حذف ،‮‭25‬ ،‮‭75 50‬ و ‮‭100‬ درصد برگ ها به ترتیب حدود ،‮‭10‬ ،‮‭24 17‬ و ‮‭30‬ درصد و بلاخره در مرحله رسیدگی با حذف ‮‭75‬ و ‮‭100‬ درصد برگ ها به ترتیب حدود 9 و 7 درصد بود. مقادیر درصد کاهش عملکرد قند خالص در مرحله کوتیلدونی تا دو برگ حقیقی با حذف،‮‭75 50‬ و ‮‭100‬ درصد برگ ها به ترتیب ،‮‭13 10‬ و ‮‭14‬ درصد، در مرحله رشد برگی با حذف ،‮‭75 50‬ و ‮‭100‬ درصد برگ ها به ترتیب ،‮‭16 17‬ و ‮‭15‬ درصد، در مرحله میانی رشد یا گسترش ریشه با حذف ،‮‭25‬ ،‮‭75 50‬ و ‮‭100‬ درصد برگ ها به ترتیب حدود ،‮‭18‬ ،‮‭30 21‬ و ‮‭38‬ درصد و در مرحله رسیدگی با حذف ،‮‭25‬ ،‮‭75 50‬ و ‮‭100‬ درصد برگ ها به ترتیب حدود ،9 ،‮‭17 9‬ و ‮‭22‬ درصد بود.لذا حفظ برگ ها در مراحل مختلف رشد خصوصا در مرحله میانی رشدی (حدودا اواسط تیر ماه تا اواخر مرداد ماه) و در مرحله آخر فصل رشد یا رسیدگی (حدودا اواخر مرداد تا اواخر شهریور ماه) جهت حصول عملکرد قند خالص بالا ضرورت دارد. با استفاده از اطلاعات حاصل مقادیر ضرایب معادلات رگرسیونی هریک از معادلات حاصل در هر مرحله رشدی، ارایه شد. با توجه به اطلاعات حاصل معلوم شد حذف برگ ها در هیچک از تاریخ های کاشت و همچنین در هیچیک از تیمارهای حذف برگ بر تعداد برگ تولید شده گیاه تاثیری نداشته است. به عبارت دیگر به نظر می رسد تولید برگ تحت تاثیر عوامل دیگری بجز حذف برگ می باشد و تولید آن شدیدا متاثر از درجه- روز- رشد دریافتی می باشد. معادله رگرسیونی براساس درجه- روز- رشد برای تولید برگ ارایه شد. عملکرد ریشه، عملکرد قند خالص سفید درکشت همزمان با اعمال تیمارهای حذف برگ در مراحل کوتیلدونی تا دو برگ حقیقی، رشد برگی و میانی رشد در مقایسه با تیمارهای شاهد و حذف برگ به طور معنی داری کمتر بود. اثرات حذف برگ بر درصد قند و درصد قند ناخالص عمدتا در مرحله آخر فصل رشد چغندرقند بود. به طورکلی در بیشتر تیمارهای حذف برگ مقدار سدیم ریشه بیش از تیمار شاهد بود. مقدار سدیم ریشه در تیمارهای کشت همزمان با اعمال تیمارهای حذف برگ در مقایسه با تیمار شاهد و تیمارهای دیگر حذف برگ کمتر بود. حذف برگ ها در اواخر فصل رشد باعث کاهش ضریب استحصال گردید.