بررسی الگوی استفاده از اراضی در استان مرکزی

افزایش جمعیت در حوزه های آبخیز نیاز به منابع غذایی بیشتر را می طلبد که این باعث فشار بیشتر بر منابع آب و خاک شده است. یکی از پیامدهای ناشی از این فشار، تشدید فرآیند فرسایش خاک می باشد که ضمن کاهش حاصلخیزی خاک، درآمد آبخیزنشینان را نیز تحت تاثیر قرار داده است. بنابراین بایستی الگوی صحیح استفاده از اراضی در حوزه های آبخیز به منظور افزایش سود حاصل از منابع موجود و کاهش خسارت ناشی از فرسایش خاک رعایت شود. یکی از راه حل ها، استراتژی بهینه سازی کاربری اراضی است. بدین منظور در این تحقیق با استفاده از مدل برنامه ریزی خطی و سامانه اطلاعات جغرافیایی، به بررسی نتایج حاصل از بهینه سازی کاربری اراضی در حوزه آبخیز آدینه مسجد شازند استان مرکزی در سه سناریوی شامل وضعیت فعلی، وضعیت اعمال مدیریت و وضعیت استاندارد اراضی پرداخته شد. نتایج نشان داد در صورت بهینه سازی کاربری اراضی فرسایش در وضعیت فعلی ‮‭1/27‬ درصد، در وضعیت اعمال مدیریت اراضی ‮‭18/69‬ درصد و در وضعیت استاندارد ‮‭26/93‬ درصد کاهش می یابد. همچنین درآمد خالص سالانه در وضعیت فعلی ‮‭18/56‬ درصد کاهش می یابد؛ اما در وضعیت اعمال مدیریت اراضی ‮‭48/01‬ درصد و در وضعیت استاندارد ‮‭220/07‬ درصد افزایش خواهد یافت. لذا بهینه سازی کاربری اراضی بدون اعمال مدیریت و یا استاندارد کردن اراضی با در نظر گرفتن همزمان دو تابع هدف امکان پذیر نیست. همچنین نتایج تحلیل حساسیت نشان داد که مقادیر توابع هدف در صورت کاهش ‮‭10‬ درصدی سطح اراضی دیم با تغییرپذیری همراه خواهند بود. به طوری که در سناریوهای وضعیت فعلی و وضعیت اعمال مدیریت، فرسایش کاهش و در سناریوی وضعیت استاندارد فرسایش افزایش می یابد. همچنین در این تحلیل حساسیت، میزان درآمد هر سه سناریو کاهش خواهد یافت. کلمات کلیدی: برنامه ریزی خطی، بهینه سازی کاربری اراضی، توابع هدف، حوزه آبخیز آدینه مسجد