ارزیابی مقاومت ژنوتیپ های گندم نان و دوروم دیم به بیماری زنگ قهوه ای گندم با عامل ‭Puccinia triticina‬

زنگ قهوه ای گندم با عامل ‭Puccinia triticina ‬یکی از مهمترین بیماریهای گندم در ایران می باشد. استفاده از ارقام مقاوم یکی از بهترین روش های کنترل این بیماری می باشد. این بررسی به منظور بررسی واکنش ‮‭193‬ ژنوتیپ گندم نان و دوروم دیم (‮‭160‬ ژنوتیپ گندم نان و ‮‭33‬ ژنوتیپ گندم دوروم)، انتخابی از آزمایشات پیشرفته عملکرد سال ‮‭1392-93‬ نسبت به بیماری زنگ قهوه ای در شرایط مزرعه ای (مراغه، گنبد و اهواز) و گیاهچه ای در کرج اجرا گردید. آزمایش گیاهچه ای در شرایط کنترل شده گلخانه ای با جدایه های زنگ قهوه ای گندم جمع آوری شده از اهواز و گرگان اجرا و یادداشت برداری از شدت بییماریی در مقیاس ‮‭0-4‬ انجام گرفت. یادداشت برداری مزرعه ای از شدت بیماری براساس روش اصلاح شده کاب و تیپ آلودگی بر اساس روش رولفز و همکاران در مرحله گیاه کامل انجام گرفت. نتایج ارزیابی مرحله گیاه بالغ نشان داد که در گنبد تعداد ‮‭177‬ ژنوتیپ، در اهواز ‮‭113‬ ژنوتیپ دارای واکنش مقاوم در برابر بیماری بودند. که از میان آنها تعداد ‮‭111‬ ژنوتیپ در هر دو منطقه مذکور، مقاوم بودند. نتایج حاصل از این ارزیابی در گلخانه با استفاده از جدایه زنگ قهوه ای اهواز (‮‭90-1‬ ‭.Ahvaz Iso) ‬و جدایه زنگ قهوه ای گرگان (‮‭90-17‬ ‭.Gorgan Iso) ‬در مرحله گیاهچه ای نشان داد که تعداد ‮‭93‬ ژنوتیپ (شامل ‮‭63‬ ژنوتیپ گندم نان و ‮‭30‬ ژنوتیپ گندم دوروم) در مقابل هر دو جدایه مقاوم می باشند. ضمنا تعداد ‮‭18‬ ژنوتیپ (‮‭17‬ ژنوتیپ گندم نان و یک ژنوتیپ گندم دوروم) در مرحله گیاهچه ای در برابر هر دو جدایه حساس و در مرحله گیاه بالغ در مناطق مورد ارزیابی مقاوم بودند. احتمالا این ژنوتیپ ها دارای مقاومت از نوع مقاومت پایدار یا مقاومت گیاه کامل ‭(Adult Plant Resistance) ‬می باشند که توسط چند ژن کنترل می گردد. واژه های کلیدی: بیماری زنگ قهوه ای - لاین های گندم دیم- ارزیابی مقاومت ‭- Puccinia triticina