بررسی و مدیریت بیماری های قارچی مهم گندم در کشور

گندم از ابتدای کاشت تا زمان برداشت مورد حمله عوامل بیماریزای انگلی (زنده) قرار می گیرد و از عوامل غیرانگلی (غیرزنده) نیز آسیب می بیند. پیچیدگی خاص در بیواکولوژی و اپیدمیولوژی بیماری های گیاهی سبب شده که ارزیابی دقیق میزان خسارت و کنترل آنها با مشکلات عدیده ای همراه باشد. ولی آنچه مسلم است خسارت بیماریهای گندم به ویژه در شرایط همه گیری (اپیدمی) بسیار زیاد و خارج از تصور خواهد بود (به عنوان مثال اپیدمی بیماری زنگ زرد گندم و خسارت آن در کشور در سال ‮‭1372‬). بنابراین کاهش و به حداقل رساندن خسارت و یا به عبارت دیگر کنترل این عوامل می تواند نقش بسزایی در افزایش تولید گندم داشته باشد. در این طرح که در راستای طرح افزایش عملکرد و تولید گندم کشور می باشد، برای مهم ترین بیماری های گندم در کشور شامل زنگ زرد، فوزاریوم سنبله، سپتوریوز، سفیدک پودری، سیاهک برگی و پاخوره گندم پروژه های معینی اجرا شده است که گزارش نهایی مصوب هر یک که منعکس کننده نتایج و دستاورد حاصله می باشد، در 5 فصل ارایه شده است. از مهم ترین نتایج این طرح می توان به تعیین میزان خسارت زنگ زرد گندم ( ‮‭22‬ تا %‮‭73‬ خسارت)، دستیابی به القای مقاومت در ارقام حساس گندم در برابر بیماری زنگ زرد با استفاده از فعال کننده های گیاهی بیون و عصاره مخمر، شناسایی نژادهای فیزیولوژیک و تعیین فاکتورهای بیماریزایی و معرفی لاین های پیشرفته و امید بخش گندم مقاوم در برابر قارچ عامل بیماری سفیدک پودری گندم( لاین هایی که در پدیگری خود رقم ‭APPOLO‬را دارند را می توان در مناطق آلوده استفاده نمود یا ژنهای مقاومت آنها را که ترکیببی از ژنهای 8‭+Pm‬2+4‭b ‬است به ارقام پر محصول منتقل نمود )، استفاده از مخلوط ارقام گندم با نسبت های تعیین شده بمنظور کنترل یا کاهش بیماری سفیدک پودری گندم، کنترل شیمیایی بیماری سفیدک پودری گندم با استفاده از قارچکش ایمپکت آر ‭SC‬، تعیین واکنش لاین های گندم در برابر بیماری پاخوره ( معرفی 3 لاین متحمل )، معرفی تناوب های موثر در کاهش بیماری پاخوره گندم، ضد عفونی بذور گندم با استفاده از قارچکش های فلاکویینوکونازول، پروپیکونازول و تریادیمنول بمنظور کاهش بیماری پاخوره گندم، معرفی تناوب های موثر در مدیریت بیماری فوزاریوم سنبله گندم، کنترل شیمیایی بیماری فوزاریوم سنبله گندم با استفاده از قارچکش رکس دو ‭SC‬، تعیین دامنه میزبانی سپتوریوز برگ گندم، کنترل شیمیایی بیماری سپتوریای برگ گندم با استفاده از قارچکش ایمپکت آر ‭SC‬، تعیین پراکنش و اهمیت بیماری سپتوریای سنبله گندم ( معرفی استان های گلستان و خوزستان بعنوان کانون های آلودگی به بیماری ) و تعیین پراکنش و اهمیت بیماری سیاهک برگی گندم ( معرفی استان خوزستان بعنوان آلوده ترین کانون بیماری در کشور با ‮‭33‬/%‮‭33‬ آلودگی و معرفی رقم چمران بعنوان رقم متحمل به بیماری ) در استان های محل اجرا در کشور اشاره نمود. واژه های کلیدی گندم، بیماری قارچی، مدیریت، ایران.