پراکنش مکانی زمانی و منشایابی آلکان های نرمال و هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای ‭(PAHs) ‬در رسوبات سطحی حوزه جنوبی دریای خزر استان مازندران

این تحقیق با هدف اندازه گیری و مقایسه غلظت و منشا هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای ‭(PAHs) ‬در رسوبات سطحی بخش جنوبی دریای خزر (منطقه مازندران) طی شش ماه (اردیبهشت، تیر، شهریور، آبان، دی و اسفند) درچهار نیم خط عمود برساحل (تنکابن،نوشهر،بابلسر،امیرآباد) در سال ‮‭1391‬ انجام گردید. بدین منظور ‮‭72‬ نمونه رسوب سطحی در اعماق ،‮‭15 5‬ و ‮‭30‬ متر جمع آوری و براساس روش های استاندارد بوسیله دستگاه کروماتوگرافی مجهز به طیف سنج جرمی ‭(GC-MS) ‬آنالیز شدند. نتایج نشان داد که میانگین غلظت ‮‭107 1444‬ ‭PAHs ‬نانوگرم بر گرم وزن خشک رسوب تعیین گردید. حداکثر غلظت ترکیبات‭PAH ‬طی نمونه برداری در ناحیه غربی و ماه تیر ثبت گردید. درصد ترکیبات با وزن مولکولی پایین‭(LMW) ‬در شش ماهه اول بیشتر از ترکیبات با وزن مولکولی بالا ‭(HMW) ‬اما در شش ماه دوم کمتر بوده است. در شش ماهه اول سال درصد ترکیب سمی ‭BaP ‬کمتر از 4 درصد اما در شش ماهه دوم در محدوه ی بین ‮‭25‬ تا ‮‭44‬ درصد ثبت گردید. همچنین براساس آزمون آنالیز واریانس، میانگین غلظت ترکیبات ‭PAH ‬بین اعماق، ماهها و نیم خط های مختلف اختلاف معنی داری را نشان داد. مقایسه نتایج تحقیق حاضر با دیگر مطالعات مشخص شده که غلظت ترکیبات ‭PAH ‬در منطقه مازندران بیشتر از نواحی دیگر دریای خزر و نیز همین منطقه در سایر مطالعات بوده است. همچنین براساس کلاسه بندی استاندارد آلودگیها، رسوبات این منطقه دارای آلودگی متوسط تا بالا بوده است. الگوی توزیعی ‭PAHs ‬به همراه نسبت های تشخیصی مختلف، منشا غالب پتروژنیک را تایید کردند، اگرچه در برخی ماهها و ایستگاهها منشا پایروژنیک و بیوژنیک نیز ثبت گردید. کلمات کلیدی‭:PAHs‬، رسوبات سطحی، حوزه جنوبی دریای خزر، استان مازندران