بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های امیدبخش گندم نان در شرایط قطع آبیاری از مرحله سنبله دهی ببعد برای مناطق معتدل کشور ‭(90-WS-ERWYT)‬

با هدف شناسایی و معرفی ارقام متحمل به کم آبیاری جهت کشت در مناطق و مزارع کم آب اقلیم معتدل ‮‭18‬ لاین امید بخش گندم در کنار دو ژنوتیپ شاهد شامل لاین ‮‭86-14‬‭-WS ‬و رقم سیروان (جمعا ‮‭20‬ ژنوتیپ) در شرایط تنش آبی آخر فصل در 5 منطقه کرج، کرمانشاه ، اصفهان ، نیشابور و ورامین بمدت دو سال زراعی ‮‭1390-92‬ در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. این آزمایش در پاییز آبیاری گردیده و در بهار با در نظر گرفتن وجود بارندگی های بهاره یک یا دو نوبت پس از قطع بارندگی ها آبیاری انجام گردید بطوریکه از مرحله شروع سنبله دهی ببعد لاینهای مورد بررسی تحت تنش رطوبتی قرار گرفتند. بعد از برداشت، صفات وزن هزار دانه و میزان عملکرد دانه در کرت برای کلیه لاینها اندازه گیری و یادداشت گردید. برای صفت عملکرد دانه تجزیه واریانس ساده و مرکب روی مکانها و سالهای آزمایش انجام گرفت. تجزیه پایداری با روش ‭AMMI ‬و نیز روش ‭Rank ‬انجام گردید. طبق نتایج تجزیه واریانس مرکب از منابع تغییر فقط اثر متقابل ژنوتیپ و مکان ، اثر سال و اثر مکان معنی دار شد. احتمال اثر ژنوتیپ دقیقا در حد مرز 5 درصد (‮‭0/059‬) قرار گرفت و با گرد کردن احتمال معنی دار نشد. مقایسه عملکرد با استفاده از روش دانکن ژنوتیپ های مورد بررسی را از لحاظ میزان تولید و عملکرد در گروههای متفاوت قرار داد. اختلاف حدود ‮‭845‬ کیلوگرم در هکتار بین بهترین و ضعیف ترین ژنوتیپ وجود داشت. با توجه به اینکه متوسط عملکرد دانه کلیه ژنوتیپ ها در حد ‮‭5/638‬ تن در هکتار بود، ژنوتیپ های برتر با در نظر گرفتن متوسط عملکرد دانه، وزن هزار دانه در شرایط تنش، مقاومت به بیماری زنگ زرد و کیفیت نانوایی انتخاب شدند که در نهایت لاینهای ‮‭90-18‬‭-WS-‬‮‭10-90‬ ، ‭WS ‬انتخاب شدند و برای بررسی در آزمایشهای تحقیقی-تطبیقی پیشنهاد گردیدند. واژه های کلیدی : گندم نان ، تنش خشکی ، عملکرد دانه، پایداری ، اثر متقابل ژنوتیپ ا محیط