بررسی کیفیت آب و پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب های سطحی، زیرزمینی و پساب حوضه سد منگل استان مازندران

این مطالعه به منظور بررسی کیفیت آبهای سطحی (7 ایستگاه) و زیرزمینی (5 ایستگاه) و پسابها (4 ایستگاه) در محدوده رودخانه هراز در زمان طرح احداث سد مخزنی منگل در سالهای ‮‭1388-89‬ انجام گرفته است. همچنین سعی گردیده تا روند تغییرات عوامل فیزیکوشیمیایی بدست آمده با سالهای قبل و استانداردهای جهانی مورد مقایسه و ارزیابی قرار گیرد. نتابج نشان داد که میانگین سالانه به همراه خطای معیار ‭(SE ) ‬پارامترهای درجه حرارت آب، اکسیژن محلول، ‭BOD‬5 ، ‭COD‬، بیکربنات، کربنات، قلیاییت کل، یون کلسیم، یون منیزیم، سختی کل،کل ذرات جامد معلق، کل ذرات جامد محلول، کلراید، یون فسفات، ازت آمونیمی، ازت نیتریتی و ازت نیتراتی به ترتیب برابر ‮‭12/70‬ (‮‭0/61‬ ) سانتیگراد، ‮‭10/13‬ (‮‭0/12‬ )، ‮‭2/1‬ (‮‭0/1‬ )، ‮‭7/71‬ (‮‭0/99‬ )، ‮‭28/1‬ (‮‭1/6‬ )، ‮‭14/34‬(‮‭1/64‬ )، ‮‭36/30‬ (‮‭2/33‬ )، ‮‭64/66‬ (‮‭2/34‬ )، ‮‭28/84‬ (‮‭1/52‬ )، ‮‭271/62‬ (‮‭8/41‬ )، ‮‭0/37‬ (‮‭0/03‬ )، ‮‭0/30‬ (‮‭0/02‬ )، ‮‭28/02‬ (‮‭1/96‬ )، ‮‭0/06‬ (‮‭0/01‬ )، ‮‭0/06‬ (‮‭0/01‬ )، ‮‭0/010‬ (‮‭0/001‬ ) و ‮‭0/94‬ (‮‭0/03‬ ) میلی گرم بر لیتر، ‭pH ‬برابر ‮‭8/00‬ (‮‭0/02‬ ) و‭EC ‬برابر ‮‭0/59‬ (‮‭0/02‬ ) میلی زیمنس بر سانتیمتر در آبهای سطحی بود. میانگین سالانه به همراه خطای معیار ‭(SE ) ‬پارامترهای درجه حرارت آب، بیکربنات، کربنات، قلیاییت کل، یون کلسیم، یون منیزیم، سختی کل،کل ذرات جامد معلق، کل ذرات جامد محلول، کلراید، یون فسفات، ازت آمونیمی، ازت نیتریتی و ازت نیتراتی به ترتیب برابر ‮‭21/62‬ (‮‭1/03‬ ) سانتیگراد، ‮‭54‬ (5 )، ‮‭11‬ (5 )، ‮‭57‬ (5 )، ‮‭208/6‬ (‮‭42/5‬ )، ‮‭109‬ (‮‭23‬ )، ‮‭1088‬ (‮‭165‬ )، ‮‭0/056‬ (‮‭0/017‬ )، ‮‭0/97‬ (‮‭0/11‬ )، ‮‭317/8‬ (‮‭76/2‬ )، ‮‭0/25‬ (‮‭0/06‬ )، ‮‭0/06‬ (‮‭0/01‬ )، ‮‭0/0007‬ (‮‭0/0001‬ ) و ‮‭0/78‬ (‮‭0/05‬ ) میلی گرم بر لیتر و ‭pH ‬برابر ‮‭7/37‬ (‮‭0/07‬ ) و ‭EC ‬برابر ‮‭1/98‬ (‮‭0/23‬ ) میلی زیمنس بر سانتیمتر در آبهای زیرزمینی بود. همچنین میانگین سالانه به همراه خطای معیار ‭(SE ) ‬پارامترهای درجه حرارت آب، اکسیژن محلول، ‭BOD‬5 ، ‭COD‬، کل ذرات جامد معلق، کل ذرات جامد محلول و ازت نیتراتی به ترتیب برابر‮‭13/59‬ (‮‭0/87‬ ) سانتیگراد، ‮‭9/80‬ (‮‭0/12‬ )، ‮‭2/22‬ (‮‭0/18‬ )، ‮‭7/54‬ (‮‭1/02‬ )، ‮‭0/50‬ (‮‭0/03‬ )، ‮‭0/320‬ (‮‭0/008‬ ) و ‮‭0/990‬ (‮‭0/016‬ ) میلی گرم بر لیتر، ‭pH ‬برابر ‮‭7/95‬ (‮‭0/02‬ ) و‭EC ‬برابر ‮‭0/64‬ (‮‭0/01‬ ) میلی زیمنس برسانتیمتر در پسابها بدست آمد. با توجه به میانگین مقادیرسالانه پارامترهای کیفی آبهای سطحی در این منطقه مشخص می گردد که رودخانه هراز و سرشاخه های آن برای کاربردهای عمومی مناسب است، اما با توجه به آنکه محدوده اکسیژن خواهی بیولوژیکی آن گاها در گروه های با کیفیت پایین نیز جا می گیرند لذا به هنگام بهره برداری برای تامین نیاز های انسانی (نظیر آب آشامیدنی) توجه و تمهیدات بیشتری را می طلبد. همچنین مقایسه دامنه تغییرات برخی از پارامترهای کیفی اندازه گیری شده با برخی استاندارد های جهانی در کاربرد حیات آبزیان ، نشانگر مناسب بودن نسبی شرایط کیفی آبهای سطحی این منطقه از نظر این پارامترها می باشد. نتایج نشان داد که شاخص کیفیت آب از ایستگاههای بالا دست به سمت پایین دست رودخانه کاسته شده و برخی از پارامترها در محدوده مجاز استاندارد قرار نداشته است. همچنین بر اساس دو لنظام طبقه بندی آب، تمام ایستگاهها درگروهدوم‭(II) ‬یعنی شروع تغییرات جدی در ویژگی آب تحت تاثیر تخریب محیطزیست، آلودگی پساب های خانگی و کشاورزی می باشد. منابع آبهای زیر زمینی در ایستگاههای انتخابی تحت تاثیر چشمه های مختلف در مناطق میانی و پایین دست رودخانه هراز قرار داشته بطوریکه خصوصیات فیزیکوشیمیایی و کیفیت آنها را تغییر داده است. همچنین پسابهای (رواناب) مورد نمونه برداری در حوضه از نظر ‭BOD‬5 در محدوده تمیز تا متوسط قرار گرفتند، بطوریکه که هر چه رودخانه هراز به منطقه شهری (شهرک ایثار آمل) نزدیکتر می شود پسابهایی با غلظت اکسیژن محلول و ‭pH ‬پایینتر و ‭BOD‬5 بالاتر و آلاینده های بیشتر وارد آن می شوند. کلمات کلیدی: خصوصیات فیزیکوشیمیایی، آبهای سطحی، آبهای زیرزمینی، پسابها، رودخانه هراز