بررسی امکان نگه داری اندام های رویشی شامل جوانه های جانبی و انتهایی تعدادی از گیاهان جنگلی در شرایط فراسرد

روند شتابان انقراض به خصوص در زیربخش منابع طبیعی در جهان و ایران موجب انقراض گونه ها و فرسایش شدید ژنتیکی و کاهش جبران ناپذیر تنوع زیستی است. به منظور حفظ ذخایر توارثی درختان گونه های جنگلی اولویت دار برای مراحل بلندمدت در این پروژه جوانه های انتهایی 7 گونه درخت جنگلی در شرایط فراسرد ‭(Cryopreservation) ‬مورد بررسی قرار گرفت. جوانه های ‭Populus caspica (‬سفید پلت)، ‭Tilia platyphyllus (‬نم دار)، ‭Ulmus carpinifolia (‬اوجا)، ‭Ulmus glabra (‬ملج)، ‭Sequoia sempervirens (‬سکویا)، ‭Caparis deciduas (‬کلیر) و ‭Celtis caucasica (‬داغداغان) از طریق ریزازدیادی در آزمایشگاه کشت بافت گیاهی گروه مستقل تحقیقات زیست فناوری منابع طبیعی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور تکثیر شد. ریزنمونه های سترون جوانه، پس از پیش تیمارهای متفاوت، تیمار اصلی (ذخیره در نیتروژن مایع به مدت یک هفته) و پس تیمار در شرایط سترون در بستر شاخه زایی توان مندی تبدیل شدن به گیاه کامل را به دست آورند. زنده مانی جوانه ها بسیار موفقیت آمیز و از %‮‭35‬ تا %‮‭50‬ در بین گونه های مذکور متغییر بود. در همه گونه های مورد بررسی، روش ریزازدیادی، بهترین روش پیش تیمار و پس تیمار جهت نگه داری در نیتروژن مایع برای هر گونه تعیین و نتایج پژوهش ها، به صورت پرتکل های مجزا ارایه شد. حفاظت فراسرد جوانه های گونه های جنگلی در نیتروژن مایع به دلیل نامحدودبودن طول دوره زندگی نمونه های گیاهی، امکان نگه داری کلن ها و عدم نیاز به بازکشت به طور قطع نسبت به روش نگه داری بذور در بانک ژن و یا شرایط کشت بافت که بازیافت بذور و یا بازکشت نمونه های گیاهی پس از مدتی لازم است ضمن این که خطرات مختلف و هزینه های گزاف مالی را نیز در پی ندارد، دارای ارجعیت است. واژگان کلیدی: حفظ ذخایر ژنتیکی در شرایط فراسرد، درختان جنگلی، جوانه، ریزازدیادی، ‭Populus caspica (‬سفید پلت)، ‭Tilia platyphyllus (‬نم دار)، ‭Ulmus carpinifolia (‬اوجا)، ‭Ulmus glabra (‬ملج)، ‭Sequoia sempervirens (‬سکویا)، ‭Caparis deciduas (‬کلیر) و ‭Celtis caucasica