ایجاد تنوع ژنتیکی برای گزینش لاین های متحمل به سرما در کلزا برای کشت در مناطق سرد و معتدل سرد

به منظور بررسی واکنش ‮‭120‬ ژنوتیپ کلزا (شامل ‮‭100‬ دورگ نسل اول به همراه ‮‭20‬ والد) از لحاظ تحمل به سرما و ارزیابی شاخص های تحمل به تنش سرما، آزمایشی در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار در دو تاریخ کشت نیمه اول مهر (نرمال) و نیمه اول آبان (تاخیری) در سال زراعی ‮‭89-1388‬ در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد. تجزیه واریانس اختلاف معنی داری بین تیمارهای تصحیح شده از لحاظ عملکرد دانه در هر دو شرایط کاشت نرمال و تاخیری نشان داد. از این رو، تنوع ژنتیکی معنی داری از لحاظ عملکرد دانه بین ژنوتیپ های مورد بررسی وجود داشت. گزینش توام ژنوتیپ ها برای عملکرد دانه و شاخص های تحمل منجر به شناسایی ‮‭31‬ ژنوتیپ متحمل به تنش سرما شد. این ژنوتیپ ها متعلق به گروه ‭A ‬فرناندز بودند و متوسط عملکردی بیشتر از میانگین جامعه در شرایط کاشت نرمال (‮‭4/221‬ تن در هکتار) و کاشت تاخیری (‮‭2/813‬ تن در هکتار) داشتند. شاخص های میانگین بهره وری ‭(MP)‬، میانگین هندسی بهره وری ‭(GMP)‬، میانگین هارمونیک ‭(HARM) ‬و شاخص تحمل به تنش ‭(STI) ‬دارای رابطه مثبت و معنی داری با عملکرد دانه در هر دو شرایط کشت نرمال و تاخیری بودند و به عنوان شاخص های برتر معرفی شدند. در تجزیه به عامل ها از طریق تجزیه به مولفه های اصلی برای صفت عملکرد دانه و شش شاخص تحمل به تنش سرما دو عامل استخراج شد. این دو عامل جمعا ‮‭99/659‬ درصد تغییرات از کل داده ها را توجیه کردند. عامل اول به عنوان عامل پتانسیل عملکرد، قادر به جداسازی ژنوتیپ هایی با عملکرد بالا و متحمل به تنش سرما و عامل دوم به عنوان عامل حساسیت به تنش سرما، قادر به تشخیص ژنوتیپ هایی با عملکرد کم و حساس به تنش سرما بود. واژه های کلیدی: تاریخ های کاشت نرمال و تاخیری، تنش سرما، شاخص های تحمل به سرما، کلزا