مدیریت بهینه علف های هرز مزارع گندم کشور

نتایج به دست آمده نشان داد گونه های غالب مزارع گندم مناطق مختلف کشور طی دهه گذشته تغییرات چندانی نکرده اند. گونه های جو دره ‭(Hordeum spontaneum)‬، یولاف وحشی‭(Avena ludoviciana)‬، خونی واش ‭(Phalaris minor ‬، ‭Phalaris brachystachys)‬، هفت بند ‭(Polugonum aviculare)‬، پیچک صحرایی ‭(Convolvulus arvensis)‬، بی تی راخ‭(Galium tricornatum) ‬در اغلب مزارع گندم مناطق مختلف کشور افزایش یافته اند.افزایش آلودگی گونه های چاودار‭(Secale cereale)‬، خارشتر‭(Alhagi pseudalhagi) ‬و تلخه ‭(Acroptilon repense) ‬در مزارع گندم مناطق معتدل و سرد، گونه های گشنیزک ‭(Bifora testiculata) ‬و آقطی ‭(Sambucus ebulus) ‬در مزارع گندم مناطق خزری و گونه های پنیرک ‭(Malva sylvesteris)‬، قیاق ‭(Sorghum helepense)‬، یونجه گل زرد ‭((Melilotus indica)‬، وایه ‭(Ammi majus) ‬در مناطق گرم نیز قابل توجه است. عمده نقاط ضعف عملیات مدیریت علف های هرز مزارع گندم کشور به موضوعات عدم توجه به خسارت علف های هرز و مبارزه دیر هنگام، عدم آشنایی با شیوه های سم پاشی و پایین بودن کیفیت ادوات سمپاشی، عدم دسترسی به دستور العمل های لازم ، کافی نبودن بذر گواهی شده و عدم رعایت الگوی کشت مناسب مربوط می شود. کاربرد سولفو سولفورون (آپیروس) در مرحله گره دوم ساقه جو دره به همراه تراکم کشت ‮‭500‬ بذر در مترمربع بهترین تیمار جهت کنترل تلفیقی جو دره و حصول عملکرد مناسب در گندم می باشد. کاربرد علف کش ام سی پی آ + بروموکسینیل بر دو علف کش توفوردی+ام سی پی آ و تری بنورون متیل جهت کنترل علف های هرز پهن برگ مزارع گندم و کاربرد دو علف کش کلودینافوپ پروپارژیل و پینوکسادن بر دو علف کش دیکلوفوپ متیل و دیفن زوکوات جهت کنترل علف های هرز باریک برگ مزارع گندم برتری نسبی داشت. هیچکدام از کودهای ریز مغذی مورد مطالعه اثرات منفی بر کارایی علف کش های پهن برگ کش و باریک برگ کش مورد مطالعه نداشت و لذا امکان اختلاط آنها با یکدیگر وجود دارد. ضمنا این اختلاطها تاثیر سویی بر گندم و عملکرد آن نداشت. در بین کودهای مورد مطالعه نیز کودهای حاوی روی بر سایر کودها از برتری نسبی برخوردار بودند. هیچ یک از جمعیتهای خردل وحشی ‭(Sinapis arvensis) ‬و خردل کاذب ‭(juncea Brassica) ‬نسبت به علف کش توفوردی+ ام سی پی آ مقاوم نبودند، ولی دو جمعیت خردل وحشی و دو جمعیت خردل کاذب از استان فارس، دو جمعیت خردل وحشی از استان گلستان و پنج جمعیت خردل وحشی از استان خوزستان به تری بنورون متیل (گرانستار) مقاوم تشخیص داده شدند. از آنجا که در حال حاضر از سایر علف کش های خانواده سولفونیل اوره برای مبارزه با علف های هرز استفاده می شود، در آینده باید مقاومت عرضی این دو گونه نسبت به بقیه علف کش های سولفونیل اوره نیز مورد توجه قرار گیرد. موضوع مقاومت علف های هرز به علف کش ها در استان های خوزستان، کرمانشاه، گلستان و کرمان (جیرفت) باید بسیار جدی تر از قبل گرفته شود که در غیر این صورت این مشکل تهدید کننده تولید گندم خواهد بود. در استان خوزستان مقاومت چند گانه در علف های هرز باریک برگ نسبت به علف کش های بازدارنده ‭ALS ‬و ‭ACCase ‬در حال گسترش است. استفاده از علفکش های سولفونیل اوره و لوماکس در ذرت می تواند بسته به شرایط اقلیمی و خاکی باعث اثرات سو بر گیاه بعدی تناوب شود و ضروری است در مواردی که میزان ماده آلی خاک کم و ‭pH ‬خاک به سمت قلیایی تمایل دارد از نبود باقی مانده سمومی مانند علفکش های سولفونیل اوره با استفاده از آزمون زیست سنجی قبل از کشت گیاه اصلی مطمین شد. در گندم رقم طوس تراکم مناسب ‮‭500‬ بوته در متر مربع به همراه ‮‭250‬ کیلوگرم در هکتار کود اوره و در رقم پیشتاز تراکم‮‭600‬ بوته در متر مربع برای به همراه ‮‭450‬ کیلوگرم در هکتار کود اوره جهت دستیابی به عملکرد دانه مطلوب و برتری رقابتی نسبت به گونه های مختلف علف هرز توصیه می شود