بررسی تغییرات فصلی تولید و مصرف گیاهان مرتعی در مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران (کرمان - بردسیر)

میزان تولید علوفه گونه های مرتعی و میزان مصرف دام از این گونه ها در ماههای مختلف فصل چرا در مدیریت مراتع از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. با اطلاع از تولید هر گونه و سهم هر گونه در تولید مرتع و نیز آگاهی از میزان مصرف دام از این گونه ها که می تواند معرف خوشخوراکی گونه های مورد نظر باشد می توان بطور دقیق تری ظرفیت یک مرتع را محاسبه نمود. در این تحقیق میزان تولید و مصرف ‮‭10‬ گونه مهم مرتعی و همچنین گونه های یکساله (اعم از گندمی و فورب علفی) در سایت مرتعی کوه پنج در استان کرمان که در دامنه کوه پنج قرار دارد از سال ‮‭1386‬ تا ‮‭1389‬ بمدت 4 سال با احداث یک محدوده قرق یک هکتاری انجام گرفت. تولید در داخل قرق و از اول فصل رویش و مصرف در بیرون قرق و در شرایط چرای دام، با شروع فصل چرا با فواصل یکماه اندازه گیری شد. اندازه گیری تولید و مصرف در پایه های متوسط گونه های مختلف انجام گرفت. براساس داده های بدست آمده میزان تولید تجمعی و تولید نسبی همچنین مصرف تجمعی و مصرف نسبی گونه های مذکور محاسبه و با تجزیه داده های حاصله با نرم افزار آماری ‭SAS ‬روند تولید و مصرف هر کدام از گونه های مذکور مشخص شد. میانگین تولید در سالهای مورد مطالعه نشان داد که تولید علوفه در سالهای مختلف ، متفاوت بود. بطوریکه تولید در سال اول بیشتر از بقیه سالها بود و سال دوم کمترین مقدار تولید را داشت. سالهایی که بارندگی بیشتر بود عملکرد تولید مرتع بیشتر بود. بطوریکه تولید در مجموع در سال دوم نسبت به سال اول ‮‭5.39‬ درصد کاهش داشت و از ‮‭7.588‬ کیلوگرم در هکتار به ‮‭79.355‬ کیلوگرم در هکتار رسید. بعضی از گونه ها بشدت از کاهش بارندگی متاثر شده و در سال دوم تولید آنها به صفر نزدیک شد اما بعضی از گونه های بوته ای مانند درمنه که گونه غالب مرتع را تشکیل می دهد و بیش از ‮‭72‬ درصد کل تولید مرتع را بخود اختصاص می دهد به نسبت دیگر گونه ها کمتر تحت تاثیر قرار گرفت بطور متوسط میانگین تولید در اردیبهشت ماه بیشتر از بقیه ماهها بود و بطور متوسط ‮‭5.34‬ درصد تولید علوفه مربوط به اردیبهشت ماه بود. و در مرحله بعد بیشترین درصد تولید مربوط به فروردین ماه بود. میزان مصرف در ماههای مختلف با میزان تولید مرتع متفاوت بود. بیشترین میزان مصرف در اردیبهشت ماه و خرداد ماه و کمترین میزان در فروردین ،سپس به ترتیب در مرداد، شهریور و تیرماه اتفاق افتاد. در متوسط 4 سال بیش از ‮‭70‬ درصد تولید کل مرتع مربوط به گونه ‭Artemisia aucheri ‬بود، حدود ‮‭10‬ تا ‮‭12‬ درصد از کل تولید مرتع مربوط به یکساله ها ، و کمتر از ‮‭20‬ درصد کل تولید مربوط به سایر گونه بود. این مطلب نشان می دهد گونه ‭Artemisia aucheri ‬که گونه غالب منطقه بوده ، با توجه به میزان زیاد اسانس آن بخصوص در اوایل فصل، کمتر مورد چرای دام قرار می گیرد کلمات کلیدی: سایت مرتعی کوه پنج ، تغییرات تولید و مصرف گونه های مرتعی