بررسی تغییرات فصلی تولید و مصرف گونه های مرتعی در مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران (یزد - طبس)

بمنظور بررسی تغییرات تولید و مصرف گیاهان مرتعی درطول فصل رویش و چرا ، سایت طبس استان یزد که معرف منطقه خشک و بیابانی می باشد انتخاب گردید. تولید گونه های گیاهی در داخل قطعه محصور و مصرف آنها در بیرون این قطعه که تحت چرای دام بودند، با فواصل یکماهه طی سالهای ‮‭86‬ تا ‮‭89‬ اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد تولید همه ساله در همه گونه ها متفاوت بود (‮‭0./01‬ ‭p< ). ‬سال اول بیشترین و سال دوم کمترین مقدار علوفه تولید شد. سال کم تولید حدود ‮‭67‬ درصد سال پرتولید علوفه تولید نمود، هرچند این نسبت در گونه ها متغیر بود. در متوسط چهار سال در این سایت حدود ‮‭334‬ کیلوگرم در هکتار علوفه تولید شد که حدود ‮‭66‬ درصد آن مربوط به دو گونه ‭Hammada salicornica ‬و ‭Cornulaca monacanta ‬بود. غیر از این دو گونه که هر ماهه تا آخر آذر ماه تولید داشتند، بقیه گونه ها تا آخر خرداد علوفه تولید نمودند. هرچند بدون دو گونه بالا بیشترین تولید ماهانه در سه ماه اسفند، فروردین و اردیبهشت ماه بود ولی تولید ماهانه در کل مرتع توزیع ملایمتری داشت و از اسفند تا آذر به ترتیب برابر 5/،‮‭5 8‬/،‮‭3 10‬/،‮‭2 12‬/،‮‭2 12‬/،‮‭2 8‬/،7 ،‮‭1 9‬/،‮‭8/2 17‬ و ‮‭6/3‬ در صد بود. در میانگین 4 سال، ‮‭48/4‬ درصد علوفه تولید شده در مرتع، مورد استفاده دام قرار گرفت. با اینحال درصد مصرف در بیشتر گونه های چندساله بین ‮‭25‬ تا ‮‭50‬ درصد نوسان داشت. درصد مصرف در دو گونه ‭Cornulaca monacanta ‬و ‭Cymbopogon olivieri ‬به ترتیب حدود ‮‭67‬ و ‮‭92‬ درصد و در یکساله ها حدود ‮‭94‬ درصد بود. میزان مصرف در ماههای مختلف فصل چرا نیز متفاوت بود. بیشترین مقدار علوفه در مهر ماه (‮‭32/2‬ درصد) مورد استفاده دام قرار گرفت که با پیشرفت فصل چرا هر ماه از مقدار آن کاسته شد (از آبان تا دی به ترتیب 4/،‮‭22/4 28‬ و ‮‭17‬ درصد بود). واژه های کلیدی: گیاهان مرتعی ، تولید ، مصرف ، طبس، یزد