شناخت مناطق اکولوژیک کشور (فاز دوم - استانی) - آذربایجان شرقی

طرح شناخت مناطق اکولوژیک استان آذربایجان شرقی شامل هشت برگ نقشه توپوگرافی در مقیاس ‮‭250000:1‬ به نامصهای استپانکرت(پارس آباد) (‮‭38-04‬ ‭NJ)‬، تبریز (‮‭38-07‬ ‭NJ)‬، اهر (‮‭38-07‬ ‭NJ)‬، ارومیه (‮‭38-11‬ ‭NJ)‬، میانه (‮‭38-12‬ ‭NJ)‬، بندر انزلی (‮‭38-14‬ ‭NJ)‬، مهاباد (‮‭38-21‬ ‭NJ)‬، صایین قلعه (‮‭38-22‬ ‭NJ)‬، از سری K‮‭551‬ از انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، بهصعنوان بررسی تیپ های گیاهی استان آذربایجان شرقی انتشار یافته است. این استان از استان های مهم، پرجمعیت و آباد ایران است که در گوشه شمال غرب کشور واقع گردیده است و از نظر موقعیت جغرافیایی در محدوده ‮‭45‬ درجه و 7 دقیقه الی ‮‭48‬ درجه و ‮‭20‬ دقیقه طول شرقی و ‮‭36‬ درجه و ‮‭45‬ دقیقه الی ‮‭39‬ درجه و ‮‭26‬ دقیقه عرض شمالی قرار گرفته است. این استان با مساحتی برابر ‮‭4550575‬ هکتار (حدود ‮‭2/81‬ درصد مساحت کل کشور) می باشد و از لحاظ وسعت در بین استان های کشور در رتبه دهم قرار دارد. گزارش حاضر شرح واحدهای تفکیکصشده در نقشه ‮‭1/250000‬ پیوست است که حاصل مطالعات صحرایی پوشش گیاهی در مقیاس ‮‭1/50000‬ و انطباق نقشهصهای تیپصهای گیاهی، ارزیابی منابع و قابلیت اراضی و نقشهصهای هواشناسی و طبقهصبندی اقلیمی منطقه مورد مطالعه استان آذربایجان شرقی میصباشد. در این مطالعه به روش پیمایش صحرایی واحدهای بهرهصبرداری روی زمین مشخص شده، سپس تیپ های گیاهی بهصروش نمود ظاهری (سیمای ظاهری) و با توجه به ترکیب گونهصای پوشش گیاهی و براساس گونهصهای غالب در زمان مطالعه شناسایی، تفکیک و بر روی نقشه های توپوگرافی ‮‭1/50000‬ با درج یک تا سه گونه غالب مشخص شده است. ویژگی های محیطی با استفاده از نتایج بررسی های اقلیم، زمین شناسی، خاک، شیب، جهت و قابلیت اراضی برای هر یک از تیپ های گیاهی مشخص گردیده است. گونهصهای همراه تیپ شناسایی و فهرست فلورستیک در پایان تشریح هر تیپ گیاهی ارایه شده است، همچنین در این گزارش وضعیت عمومی منطقه از قبیل کشاورزی، آب و هوا، زمین شناسی، خاکشناسی و جاذبهصهای باستانی و تاریخی استان، بهصطور اجمال تشریح گردیده است. بر اساس نتایج مطالعات انجامصشده استفاده از اراضی در حال حاضر بدینصگونه است که تیپ های گیاهی در عرصه مورد مطالعه با وسعت ‮‭2072770/37‬ هکتار، ‮‭45/55‬ درصد از کل منطقه ؛ اراضی زراعی شامل زراعت های آبی، اراضی آیش، درختان مثمر و غیرمثمر با وسعت ‮‭2032198/77‬ هکتار، ‮‭44/66‬ درصد؛ اراضی جنگلی با وسعت ‮‭172738/35‬ هکتار، ‮‭3/80‬ درصد و اراضی عاری از پوشش گیاهی یا عرصههایی که درصد تاج پوشش گیاهی کمتر از 2 درصد میباشد با وسعت ‮‭142764/11‬ هکتار، ‮‭3/14‬ درصد و دریاچه با وسعت ‮‭5041/83‬ هکتار حدود ‮‭0/11‬ درصد؛ اراضی صخرهصای با وسعت ‮‭79730/07‬ هکتار حدود ‮‭1/75‬ درصد؛ اراضی شهری با وسعت ‮‭40227/37‬ هکتار حدود ‮‭0/88‬ درصد؛ اراضی ماندابی با وسعت ‮‭914/84‬ هکتار حدود ‮‭0/02‬ درصد و رودخانه با وسعت ‮‭1221/11‬ هکتار‮‭0/03‬ درصد از کل منطقه رو در برمیصگیرند. در این استان در مجموع ‮‭159‬ تیپ گیاهی در ‮‭12‬ گروه عمده گیاهی تفکیک و معرفی شده است. از میان تیپصهای گیاهی، گروه‭Astragalus ‬با ‮‭61‬ تیپ بیشترین سطح، برابر ‮‭50/06‬ درصد؛ گروه ‭Artemisia ‬با ‮‭33‬ تیپ، برابر ‮‭18/75‬ درصد؛ گروه ‭Onobrychis ‬با ‮‭14‬ تیپ، برابر ‮‭9/5‬ درصد؛ گروه ‭Salsola ‬با 7 تیپ، برابر ‮‭5/85‬ درصد؛ گروه ‭Agropyron ‬با 7 تیپ ، برابر ‮‭4/2‬ درصد؛ گروه تیپ های گیاهی منفرد با ‮‭21‬ تیپ، برابر ‮‭4/05‬ درصد؛ گروه ‭Euphorbia ‬با 2 تیپ، برابر ‮‭2/26‬ درصد؛ گروه ‭Thymus ‬با 4 تیپ، برابر ‮‭1/61‬ درصد؛ گروه ‭Stipa ‬با 3 تیپ، برابر ‮‭1/09‬ درصد؛ گروه ‭Festuca ‬با 2 تیپ، برابر ‮‭0/85‬ درصد؛ گروه ‭Acanthophyllum ‬با 2 تیپ، برابر ‮‭0/19‬ درصد؛ و گروه ‭Cirsium ‬با 2 تیپ، برابر ‮‭0/13‬ درصد از مساحت کل پوشش گیاهی استان را در بر گرفتهصاند (جدول 1). نقشهصها و تصاویر تیپصهای گیاهی استان آذربایجان شرقی در پیوست آورده شده است. کلید واژه: اکولوژیک، آذربایجان شرقی، نقشه های توپوگرافی، تیپ گیاهی