بررسی و انتخاب در خزانه ارقام بین المللی نخود متحمل به سرما ‭2012-CICTN‬

یکی از راه های افزایش عملکرد نخود در شرایط دیم، تغییر تاریخ کاشت آن از بهار به پاییز است. در بین حبوبات داخل کشور ، با آنکه نخود مهمترین گیاه زراعی محسوب می شود ولی میانگین متوسط عملکرد آن (‮‭451‬ کیلوگرم در هکتار) بسیار پایین تر از میانگین جهانی (‮‭810‬ کیلوگرم در هکتار) و حتی پایین تر از میانگین کشور های همجوار می باشد. بمنظور دسترسی و یافتن ارقام متحمل به سرما، پر محصول و سازگار در شرایط آب و هوایی منطقه سردسیر کشور این پروژه با استفاده از ‮‭51‬ لاین ارسالی از ایکاردا (‮‭2012‬‭-CICTN) ‬در قالب طرح بلوکهای کا مل تصادفی و دو تکرار در 5 منطقه مراغه ، ارومیه ،کردستان ؛ شیروان و زنجان در یک سال به اجرا درآمد. داده های حاصل از آزمایشات ایستگاه ها برای صفات مربوط به تحمل سرما و مهم از نظر اقتصادی تجزیه مرکب گردیدند. برای صفات مرتبط با مقاومت به سرما یعنی تعداد بوته بعد از آخرین یخبندان و میزان تحمل به سرما، 9 لاین ازجمله لاین های ،‮‭25 42‬ و 3 ‭(FLIP ‬‮‭53-09‬‭C ‬، ‭FLIP ‬‮‭07-09‬‭C ‬و ‭FLIP ‬‮‭103-05‬‭C) ‬به ترتیب با بیش از %‮‭60‬ تعداد بوته در واحد های آزمایشی ودر مجموع ایستگاه ها نسبت به سایر تیمار ها برتر بودند. اغلب لاین هادراین آزمایشات ازنظرتحمل به سرماچندان وضعیت خوبی نداشتندبااین حال9 لاین از جمله لاین های ،‮‭3 25‬ و‮‭42‬ و‮‭23‬ ‭(FLIP ‬‮‭07-09‬‭C ‬،‭FLIP ‬‮‭103-05‬‭C ‬،‭FLIP ‬‮‭53-09‬‭C ‬و ‭FLIP ‬‮‭05-09‬‭C)‬، به ترتیب نسبت به سایرتیمارهاتحمل به سرمای قابل قبولی برخورداربودند.ازنظرعملکرد دانه نیزدر مجموع ایستگاه ها،دولاین ‮‭23‬ و‮‭16‬‭(FLIP ‬‮‭05-09‬‭C ‬و‭FLIP ‬‮‭137-06‬‭C)‬، به ترتیب با 7/،‮‭1171/6 1199‬ کیلو گرم درهکتارنسبت به سایرتیمارها وشاهد(رقم حساس به سرما) با ‮‭380/5‬ کیلوگرم درهکتار برتری داشتند. با توجه به نتایج آزمایشات درمناطق مختلف تعداد‮‭23‬لاین متحمل به سرما وبرترازلحاظ خصوصیات زراعی به منظورارزیابی بیشتردرکرت های بزرگ وباتکراربیشتربرای آزمایشات مقدماتی سراسری انتخاب گردیدند واژه های کلیدی: مقاومت - تنش سرما- نخود ‭(Cicer arietinum L.)