بررسی فاکتورهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی متحمل به خشکی در گیاهان علوفه ای منتخب مناطق خشک ایران

یکی از مهمترین عوامل محدود کننده رشد، توسعه و پراکنش گیاهان در بیوسفر تنش خشکی است. با این حال در طبیعت گیاهانی وجود دارند که توانسته اند در شرایط خشکی به حیات و تولید خود ادامه دهند. با توجه به اینکه کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک قرار گرفته است و اکثر بارش ها در کشور از مهرماه تا فروردین و اردیبهشت رخ می دهد، توجه به گیاهانی که بتوانند از رطوبت موجود در فصل رشد استفاده بهینه ببرند ضروری به نظر می رسد. بدین منظور و جهت بررسی بر روی گیاهان علوفه ای منتخب مناطق خشک ایران تعداد 5 گونه گر س با تیپ رشدی مختلف و هر کدام با 2 گونه به همراه یک گونه یونجه یکساله که از مناطق مختلف کشور جمع آوری شده است انتخاب گردید. انتخاب گونه ها با استفاده از نتایج تحقیقات گذشته صورت گرفته است. جنس و گونه ها شامل موارد زیر می باشند‭. Festuca ovina‬، ‭Festuca arundinaceae‬، ‭Agropyron intermedium‬، ‭Agropyron cristatum‬، ‭Bromus confinis‬، ‭Bromus innermis‬، ‭Cynodon dactylon‬، ‭Medicago laciniata (L.) Mill ‬طی آزمونی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی جنس و گونه های ذکر شده را در گلخانه در گلدان های با قطر دهانه ‮‭20‬ سانتی متر و ارتفاع ‮‭30‬ سانتی متر و ظرفیت 6 کیلوگرم کاشت نموده و تیمار های خشکی را در چهار سطح خشکی خاک شامل ‮‭75‬ درصد ظرفیت زراعی(ظرفیت مزرعه ای خاک) ، ‮‭50‬ درصد ظرفیت زراعی (تنش ضعیف) ، ‮‭25‬ درصد ظرفیت زراعی (تنش متوسط) ،عدم آبیاری طی دوره آزمایش (تنش شدید) در سه تکرار اعمال نمودیم. از آنجا که یکی از اهداف این طرح بررسی پاسخ های گیاهان به تنش خشکی در زمان ثابت ماندن پتانسیل آب خاک است، لذا به این منظور در همان سطوح تنش به مدت ‮‭10‬ روز ثابت نگه داشته شدند. سپس در روز دهم ارزیابی مجدد صفات مختلف بر روی گیاهان انجام شد.سپس تمام گلدان ها مورد آبیاری مجدد قرار گرفته و بعد از ‮‭45‬ روز از گیاهان موجود نمونه برداری شد. در این آزمایش در طی دوره تنش خشکی صفات مرفولوژیک شامل ارتفاع گیاه، تعداد گره و فاصله میانگره و محتوای نسبی آب برگ، پتانسیل کل آب برگ، پتانسیل اسمزی، پتانسیل ترگر، غلظت قندهای محلول و میزان کلروفیل و کاروتنویید و پارامترهای بیوشیمیایی شامل مقدار پراکسید هیدروژن میزان پروتیین های محلول وفعالیت آنزیم های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز مورد ارزیابی قرار گرفت. اثر متقابل تنش خشکی و ژنوتیپ ها در پاسخ های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی معنی دار بود‭. Bromus inermis ‬کمترین و ‭Festuca arundinaceaceac ‬بیشترین کاهش را در پتانسیل اسمزی و محتوای نسبی آب برگ در طی تنش خشکی از خود نشان داد‭. Festuca arundinaceaceac ‬طی تنش همچنان زنده بود. نتایج ما نشان داد که ‭Festuca arundinaceaceac‬را می توان جهت بازسازی مراتع نواحی خشک و نیمه خشک ایران مورد استفاده قرار داد. نتایج ما نشان می دهد که این گراس ها استراتژی های متفاوتی جهت کاهش هدر رفت آب و تقلیل اثر تنش خشکی به کار می برند. واژه های کلیدی: گر س، تنش خشکی، تنظیم اسمزی، آنتی اکسیدان ها، پیگمان