بررسی وضعیت ذخایر ماهی شوریده و میگوی سفید در سواحل خوزستان

در این مطالعه ارزیابی ذخایر ماهی شوریده با استفاده از روش آنالیز جمعیت مجازی و اثر مصرف ماهی شوریده بر میگو در سواحل شمال غربی خلیج فارس مورد بررسی قرار گرفت. تعداد ‮‭2117‬ نمونه ماهی شوریده با دامنه طول کل 6 تا ‮‭59‬ سانتی متر طی یک سال (از مهر ‮‭86‬ تا شهریور ‮‭87‬) بوسیله گشت های تحقیقاتی به منظور تعیین بلوغ جنسی، تعیین سن و بدست آوردن پارامترهای رشد و رابطه طول وزن صید گردید. همچنین به منظور ارزیابی ذخیره، داده های صید در ده سال گذشته نیز (‮‭1381-1390‬) نیز از برنامه آماری شیلات و داده های فراوانی طولی از برنامه بیومتری تحقیقات شیلات جهت تبدیل به فراوانی سنی جمع آوری گردید. حداکثر سن این گونه 6 سال تخمین زده شد. سن و طول در اولین بلوغ جنسی به ترتیب ‮‭1/55‬ سال و ‮‭28‬ سانتی متر بدست آمد. پارامترهای رشد فون برتالانفی طول بینهایت، ضریب رشد و سن در طول صفر به ترتیب ‮‭67/57‬ سانتی متر، ‮‭0/27‬ بر سال و ‮‭0/43‬- سال محاسبه شد. میانگین طول صید در ده سال گذشته ‮‭27‬ سانتی متر تعیین شد. مرگ و میر کل، طبیعی و صیادی در سال ‮‭90‬ به ترتیب ‮‭11‬/،‮‭0/56 1‬ و ‮‭0/55‬ بر سال وضریب بهره برداری ‮‭0/5‬ بدست آمد. روند ضریب بهره برداری در ده سال گذشته نشان دهنده عدم بهره برداری کامل در این گونه می باشد. فراوانی طولی صید نشان دهنده پراکنش یکنواخت گروه های طولی در صید می باشد. آنالیز جمعیت مجازی در ده سال گذشته نشان دهنده همخوانی نوسانات تعداد و بیوماس ذخیره با تعداد و وزن صید می باشد. بر اساس آنالیز جمعیت مجازی بالاترین مرگ و میر صیادی در گروه سنی ،‮‭5 4‬ و 6 سال مشاهده شد. مرگ و میر صیادی یک رابطه منفی و قوی با بیوماس ذخیره تخم ریزی و ضعیف با تعداد بازگشت پذیری و یک رابطه مثبت و قوی با نرخ بهره برداری دارد. درصد پتانسیل تخم ریزی و بیوماس ذخیره تخم ریزی کننده به ازای بازگشت پذیری نشان داد که هر دو در برخی از سال ها از محدوده نقاط مرجع بیولوژیک کمتر است. مرگ و میر صیادی جاری در برخی از سال ها بیشتر از مرگ و میر پیشگیرانه و میانه می باشد که نشان دهنده بهره برداری در حد کامل در برخی از سال ها می باشد. پیش بینی شاخص های جمعیتی ماهی شوریده در ‮‭15‬ سال آینده نشان داد که اگر مرگ و میر صیادی در وضعیت کنونی باقی بماند این شاخص ها سیر نزولی در پیش می گیرند. آنالیز تولید به ازای بازگشت پذیری نشان داد که ذخیره این گونه تحت بهره برداری کامل نمی باشد و با افزایش طول در اولین صید می توان تولید بیشتری داشت. اما با توجه به نتایج بدست آمده از آنالیز جمعیت مجازی و نقاط مرجع می بایستی تدابیر لازم برای پایداری ذخیره توسط مدیریت شیلاتی گرفته شود. آنالیز محتویات غذایی در ماهی شوریده نشان داد که نسبت مصرف میگو به بیوماس ذخیره برابر ‮‭2/7‬ و نسبت مصرف کل محتویات غذایی به بیوماس ذخیره برابر5 می باشد. بیشترین مصرف میگو توسط ماهیان 2 و 3ساله می باشد. همچنین ارتباط ضعیفی بین فراوانی شکار و شکارچی مشاهده می شود و نوسانات شکارچی و یا شکار اثر متقابل زیادی بر فراوانی هم ندارند. کلید واژه ها : ارزیابی ذخایر، ماهی شوریده، آنالیز جمعیت مجازی، تولید به ازای بازگشت پذیری، بیوماس ذخیره تخم ریزی کننده، نرخ مصرف، رابطه شکار و شکارچی، خلیج فارس