بررسی اثرات روش های مختلف مصرف کود اوره در زمان کاشت، سرک و محلول پاشی در عملکرد و کیفیت دانه ارقام گندم دیم

به منظور بررسی اختلاف مصرف پاییزه کوداوره، تقسیط و محلول پاشی اوره درزمان های مختلف در زراعت گندم دیم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با تیمار های الف: ارقام گندم، سردازی و آذر2 و ‮‭37032‬ ‭Turkey‬در مراغه و در کردستان، در ایلام دو رقم گندم کراس سبلان و نستور و در گچساران دو رقم کوهدشت و زاگرس با تیمارهای کود اوره به صورت پاییزه و بهاره به شکل تقسیط و محلول پاشی ،N‮‭20‬‭+N‬،‮‭40‬N‮‭30‬‭+N‬،‮‭30‬N‮‭40‬‭+N‬،‮‭20‬N0‭) (N‬‮‭40‬‭+F‬،2N‮‭40‬‭+F‬،1N‮‭40‬‭+F‬،0N0‭+N‬‮‭60‬ ،N‮‭60‬‭+N‬0 ‭ F‬0عدم محلول پاشی، F1 محلول پاشی با غلظت دوونیم درصد، F2 محلول پاشی با غلظت پنج درصد اوره در زمان ساقه دهی، مصرف در سه تکرار در محل های ایستگاه های تحقیقاتی مراغه، ایلام، سنندج و گچساران برای سه سال از ‮‭1386‬ تا سال ‮‭1389‬ اجرا گردید. در طول فصل زراعی علاوه بر یادداشت برداری های لازم، مراقبت های ویژه زراعی ازقبیل مبارزه با علف های هرز و حشرات به عمل آمد.ودر نهایت پس از برداشت آزمایش، آزمون یکنواختی اشتباه های آزمایشی، تجزیه آماری مرکب انجام گرفته و اثر کلیه تیمار ها در میزان عملکرد دانه، بیوماس، درصد ازت و پروتیین دانه مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج در مراغه نشان داد. اثر اصلی روش های مختلف مصرف کود نیتروژن، ارقام گندم، سال و تکرار در میزان عملکرد بیوماس، در صد ازت دانه، پروتین دانه و عملکرد دانه، بطور متفاوت با احتمال های متفاوت %1 و 5.% اختلاف معنی داری داشتند. اثر اصلی مصرف کود ازته مصرف پاییزه و بهاره، تقسیط در زمان های متفاوت و محلول پاشی با غلظت های متفاوت نشان داد، تیمارهای های محلول پاشی اوره به میزان ‮‭2/5‬ و 5 درصد به ترتیب N‮‭40‬‭+F‬1 ، N‮‭40‬‭+F‬2 و مصرف تقسیط ‮‭20‬‭+N‬‮‭40‬ ،بیشترین اثر در عملکردهای دانه و بیوماس دومین بیشتر اثرات از مصرف تقسیط در میزان های متفاوت، N‮‭20‬‭+N‬‮‭40‬ ،N‮‭30‬‭+N‬‮‭30‬ محقق گردید و نهایتا مصرف بهاری و پاییری به ترتیب ‭( N‬0‭+N‬‮‭60‬ وN‮‭60‬‭+N‬0 ) در مقایسه بدون مصرف عملکرد ها افزایش داد. بعلاوه مصرف ازت به میزان N‮‭40‬ نسبت به N‮‭60‬ در پاییزعملکرد ها را افزایش داد. نتایج تجزیه مرکب دادها در ایلام نشان میدهد اثر اصلی سال ،رقم و روشهای مختلف مصرف کود اوره و نیز اثرات متقابل آنها بر عملکرد دانه ،کاه و نیز درصد پروتیین دانه در سطح یک درصد از نظر آماری معنی دار شده است اثرات سطوح ازت N‮‭40‬‭+F‬1 و ، ‮‭40‬‭+N‬‮‭40‬+‮‭20‬ N‮‭20‬ به ترتیب با متوسط عملکرد دانه ‮‭2208‬ ، ‮‭2201‬ و ‮‭2001‬ کیلوگرم در هکتار و نیز سطح ‮‭20‬‭+N‬‮‭40‬ با متوسط عملکرد کاه ‮‭5142‬ کیلوگرم در هکتار نسبت به سایر سطوح دیگر برتری داشته اند . در مورد درصد پروتیین دانه نیز سطح ‭ N‬0با ‮‭12/45‬ در صد ( میانگین دو سال ) بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است .در مورد ژنوتیپ های مورد استفاده در این تحقیق نیز لاین نستور با متوسط عملکرد دانه ‮‭2581‬ و عملکر دکاه ‮‭5052‬ کیلوگرم در هکتار نسبت به لاین کراس سبلان برتری دارد. اما در مورد میزان درصد پروتیین دانه، لاین امید بخش کراس سبلان با متوسط ‮‭12/32‬ نسبت به لاین نستور برتری دارد. در کردستان نتایج نشان داد . اثر متقابل تیمارکودی و رقم گندم برکلیه فاکتورهای مورد بررسی معنی دار نبود. مقایسه میانگین اثر تیمارهای مختلف کود اوره برعملکرد دانه نشان دادکه کلیه تیمارهای اوره نسبت به شاهد افزایش داشتند. میانگین پروتیین دانه در کلیه تیمارهای کودی نسبت به شاهد افزایش داشتند بطوریکه این اختلاف درسطح یک درصد معنی دار بود. نتایج گچساران نشان داد اثرات سطوح ازت N‮‭40‬‭+F‬2 و N‮‭40‬‭+N‬‮‭20‬ در اجرای آزمایش دارای بیشترین مقدار بودند به ترتیب با عملکرددانه ‮‭1970‬ و ‮‭1923‬ کیلوگرم در هکتار نسبت سایر سطوح از مقدار بیشتری برخوردار بودند. در خصوص ارقام مورد استفاده در این آزمایش نیز رقم کوهدشت با میزان متوسط عملکرد های دانه و بیولوژیک ‮‭1921‬ و ‮‭3822‬ کیلوگرم در هکتار نسبت به رقم زاگرس وضعیت بهتری داشت. از نتایج این مطالعه استنباط می شود که مصرف محلول پاشی اوره در غلظت های ‮‭2/5‬ و 5 درصدی به اندازه سرک در افزایش عملکرد موثر است و مصرف کود سرک در بهار نسبت به یک بار مصرف آن در پاییز و بهار عملکردها را افزایش می دهد. و نهایتا مصرف ازت در پاییزبه میزان N‮‭40‬در مقایسه با N‮‭60‬بطور نسبی در میزان افزایش عملکرد ها تاثیر دارد. بعلاوه در مناطق مختلف عکس العمل های ارقام گندم به میزان و روش های مصرف کود ازته متفاوت بودند. کلمات کلیدی: مصرف پاییزه ، تقسیط ، محلول پاشی کود اوره، ، عملکرد دانه، پروتین دانه و ارقام گندم