بررسی اثرات تنش های آب وهوایی و گرد و غبار بر شدت خسارت آفات و بیماری های میوه خرما

ریزش میوه، کرم میوه خوار خرما، کنه تارتن، عارضه خشکیدگی خوشه و بیماری خامج از عوامل خسارتصزای مهم درخت خرما میباشد. این تحقیق در طی سالصهای ‮‭1379‬ تا ‮‭1389‬ به مدت ‮‭11‬ سال در منطقه آبادان انجام گرفتهاست. از چهار روستا و در هر روستا یک نخلستان انتخاب و هر ماه درصد آلودگی میوههای خرما در طول فصل یادداشت میشد. دادههای هواشناسی از طریق ایستگاه هواشناسی آبادان جمع آوری گردید. در طراحی سیستم از مدلصهای تک مولکولی، لجستیک، گومپرتز، ویبول، ریچارد و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج به دست آمده از این مطالعات نشان میدهد که خسارت این عوامل در هر سال از حدود فروردین ماه آغاز گشته و به تدریج با گرم شدن هوا و افزایش رطوبت نسبی بر شدت آن افزوده میگردد. به طوری که مقدار خسارت ریزش میوه، کرم میوه خوار خرما، کنه تارتن، عارضه خشکیدگی خوشه و بیماری خامج به ترتیب در حدود ماهصهای تیر، خرداد، تیر، شهریور و فروردین به حداکثر میرسد. خسارت ریزش، کرم میوه خوار، کنه تارتن، عارضه خشکیدگی و بیماری خامج به ترتیب از دمای 4/،‮‭21‬ ،‮‭7 21‬/،‮‭30/2 26‬ و ‮‭21/4‬ درجه سانتیگراد شروع شده و تا دمای9/،‮‭40‬ ،‮‭36‬ ،‮‭50 50‬ و ‮‭37/6‬ درجه سانتیگراد به تدریج افزایش مییابد. خسارت ریزش، کرم میوه خوار، کنه تارتن، عارضه خشکیدگی و بیماری خامج به ترتیب از رطوبت 7/،‮‭14‬ ،‮‭7 20‬/،‮‭21/3 14‬ و ‮‭27/9‬ درصد شروع شده و برای ریزش ابتدا با افزایش رطوبت کاهش یافته و افزایش بیشصتر از ‮‭28‬ درصد باعث افزایش میزان ریزش شده است. برای کرم میوه خوار افزایش بیش از ‮‭21/3‬ درصد رطوبت نسبی تا ‮‭50‬ درصد کاهش خسارت را به دنبال داشته است. در رابطه با عارضه، اوج خسارت در رطوبت نسبی ‮‭34/4‬ درصد بوده و شدت بیماری خامح نیز با افزایش رطوبت نسبی حدود ‮‭38‬ درصد افزایش صیافته است. مدل پیشص آگاهی عومل آسیبصزای خرما شامل ریزش میوه، کرم میوه خوار، کنه تارتن، عارضه خشکیدگی خوشه و بیماری خامج به ترتیب در سطح ،1 ،5 ،‮‭5 5‬ و 5 درصد معنیصدار بودهصاند. در تمام مدلصهای پیشص آگاهی ضریب تبیین بالاتر از ‮‭0/7‬ و خطای تشخیص کمصتر از ‮‭25‬ درصد بود. خشکصسالی دارای اثرات افزایشی معنیصداری در بروز عارضه خشکیدگی خوشه، کنه تارتن و ریزش میوه بوده است. پدیده گرد و غبار دارای اثرات افزایشی معنیصداری در بروز عارضه خشکیدگی خوشه، کنه تارتن و ریزش میوه بوده است. کلمات کلیدی: خرما، عوامل خسارتصزا، تنشصهای آب و هوایی، خشکصسالی، پدیده گرد و غبار