بررسی و مقایسه عملکرد آفتابگردان در کشت تابستانه در مزارع زارعین گلستان

به منظور بررسی امکان کشت و تولید تابستانه ارقام و ژنوتیپهای امیدبخش آفتابگردان (بعد از برداشت گندم)، آزمایشی در تابستان ‮‭1389‬ در سه منطقه گنبد، گرگان و علی آباد اجرا گردید. در این آزمایش 2 دسته ژنوتیپ آفتابگردان اعم از ارقام بازگرده افشان و هیبرید به همراه لاینها و هیبریدهای امیدبخش مورد ارزیابی قرارگرفتند ست اول در گنبد و ست دوم در گرگان و علی آباد مورد ارزیابی قرار گرفتد. طرح آماری مورد استفاده، بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار بود. هر تیمار در 5 خط 6 متری به فواصل ردیف وفواصل بوته روی ردیف ‮‭50 30‬ ‭x ‬سانتیمتر کشت گردید. کشت کپه ای و در هر کپه 3 عدد بذر کشت شد. در مرحله ‮‭2-4‬ برگی تنک انجام شد و در هر کپه یک بوته نگهداری شد. عملیات داشت و یادداشت برداریهای در طی مراحل اجرای پروژه انجام گردید. در مرحله رسیدن نیز صفات زراعی مورد اندازه گیری قرار گرفتند. تجزیه آماری صفات مورد ارزیابی با استفاده از آزمون ‭F ‬انجام گردید و گروه بندی صفات معنی دار با استفاده از ‭LSD ‬انجام گردید. در گنبد اثر تیمار(ژنوتیپ) بر تمام صفات مورد بررسی بجز قطر طبق و قطر ساقه معنی دار بود. هیبرید ‮‭14‬‭-ALine‬‮‭1/1221‬‭XR ‬بیشترین وزن هزاردانه(‮‭63/4‬ گرم)، عملکرد دانه(‮‭969/2‬ ‭t/ha ) ‬و عملکرد روغن (‮‭368/1‬ ‭t/ha) ‬را از آن خود کرد. این هیبرید دارای کمترین ارتفاع بوته نیز بود. در گرگان اثر تیمار(ژنوتیپ) بر تمام صفات مورد بررسی معنی دار بود. در این بررسی رقم گابور با عملکرد ‮‭3/413‬ تن دانه و هیبرید فرخ با عملکرد ‮‭0/719‬ تن دانه در هکتار به ترتیب پرمحصول ترین و کم محصول ترین ارقام این آزمایش بودند. البته هیبریدهای ‮‭43‬ ‭-CMS G‬5‭XR ‬و آذرگل به ترتیب با ‮‭3/006‬ و ‮‭2/975‬ تن دانه در هکتار، از نظر عملکرد دانه با رقم گابور در یک کلاس قرار گرفتند. در علی اباد علیرغم کشت به موقع آزمایش، متاسفانه به دلیل مطلوب نبودن شرایط تهیه زمین، بذور مورد کشت سبز یکنواختی نداشته و امکان ارزیابی دقیق آزمایش وجود نداشت. لذا تجزیه های آماری روی داده های حاصل از نتایج آن انجام نگردید. نتایج این منطقه حذف گردید. در نهایت در راستای افزایش سطح زیر کشت و تولید در واحد سطح این محصول، ترغیب کشاورزان از طریق افزایش درآمد خالص، بر اساس نتایج حاصله، هیبرید ‮‭14‬‭-ALine ‬‮‭1/1221‬‭XR ‬به دلیل دارا بودن بیشترین عملکرد دانه و روغن و تیپ رشد مناسب جهت کشت و تولید تابستانه در مناطق دشت حومه گنبد و نظیر آن و ارقام دیررس گابور، و هیبرید ‮‭43‬ ‭-CMS G‬5‭XR ‬و آذرگل میتوانند جهت برنامه ریزی و توصیه کشت و تولید در منطقه گرگان و مناطق نظیر کشت شوند. واژه های کلیدی : آفتابگردان، رقم، کشت تابستانه، عملکرد دانه و روغن