بررسی کارآیی مدیریت های فعلی بر مراتع کشور- خراسان

طرحهای مرتعداری به عنوان گزینه مدیریتی مراتع موضوعی است که با واگذاری مراتع به بهره برداران ذینفع در قالب طرحهایی با برنامه های مشخص صورت می گیرد. اینکه مدیریت مرتع با اجرای این برنامه ها کارایی لازم را در حفظ، احیا و بهر ه برداری پایدار از مرتع دارد یا خیر هدف این بررسی را تشکیل می دهد. برای انجام این تحقیق شش طرح مرتعداری انتخاب و طی سالهای ‮‭1385‬ تا ‮‭1388‬ با انجام اندازه گیری های صحرایی میزان تولید ، وضعیت و گرایش هر یک از طرحهای مرتعداری و مراتع مجاور اندازه گیری و مقایسه گردید. همزمان میزان موفقیت برنامه های پیش بینی شده در طرح ها بر اساس شاخص هایی از قبیل توانایی در تهیه طرح، سازگاری پروژه ها با شرایط منطقه، اعمال ضوابط قانونی در طرح، مدیریت و نظارت بر اجرای طرح و نتایج حاصل از اجرای طرح، مورد ارزیابی قرار گرفت. بطور کلی مقایسه میزان تولید، وضعیت و گرایش مراتع طرحهای مرتعداری با مراتع مجاور نشان داد که در مجموع طرحهای مرتعداری از تولید و وضعیت مناسبتری نسبت به مراتع همجوار بر خوردارند. البته بهبود تولید مرتع بسیار کمتر از حد پیش بینی شده در کتابچه های طرح های مرتعداری است. ارزیابی حاصل از کارایی مدیریت طرح های مرتعداری بر اساس شاخص های تعیین شده نشان می دهد که سازمان اجرایی تقریبا در همه طرح ها به تعهدات خود در قبال واگذاری ‮‭30‬ ساله مرتع به دامدار عمل کرده است ولی برای اجرای کامل سایر برنامه ها با محدودیت هایی از قبیل عدم تامین منابع مالی متناسب با سطح عملیات پیشنهادی در طرح مواجه بوده است. سازگاری پروژه های پیشنهادی با شرایط منطقه ای هم کمتر بوده و نظارت کافی و مستمر در اجرای پروژه ها را هم اعمال ننموده است. مشارکت دامداران در عملیات اجرایی بیشتر با اخذ دستمزد بوده ولی در عین حال تا حدودی زمان چرادهی مرتع را رعایت می نمایند. بر این اساس از کل ‮‭100‬ امتیاز مربوط به شاخص ها، امتیازاتی بین ‮‭40‬ تا ‮‭67/5‬ به طرح ها تعلق گرفته است. در مجموع مدیریت مرتع در قالب طرح های مرتعداری کارایی بهتری نسبت به مراتع همجوار از نظر حفاظت و بهبود تولید مرتع و رضایت مرتعداران دارد. کلمات کلیدی: طرح های مرتعداری، کارایی مدیریت، تولیدمرتع، گرایش مرتع، وضعیت مرتع، شاخص های ارزیابی مرتع