بررسی و تعیین اثرات زیست محرک آمینول فورته در افزایش مقاومت و جلوگیری از خسارت خشکی در مرکبات

تاثیر مثبت زیست محرک ها و از آن جمله "آمینول فورته" به عنوان ترکیبات حاوی اسیدهای آمینه و الیگوپپتیدهای فعال زیستی با قابلیت جذب بالا از راه برگ و ریشه در فرآیندهای مختلف رشد و نموی گیاهان و مقاومت در برابر تنش ها و شرایط نامناسب محیطی از جمله سرما و گرمای شدید، سم پاشی، خشکی و شوری به اثبات رسیده و این ترکیبات طی سالیان اخیر در کشورهای پیشرفته جهان برای ارتقا محصولات زراعی و باغی مورد استفاده بوده اند. جهت دستیابی به این هدف تحقیقی بصورت طرح آماری کاملا تصادفی با ترکیبی از چهار غلظت آمینول فورته (صفر یا شاهد، ‮‭0/2‬%، ‮‭35‬/%0 و 5/%0) پس از سه مرحله پاشش به فواصل زمانی هر ‮‭15‬ روز، در سه تکرار (هر تکرار سه اصله نهال) روی دو رقم پرتقال تامسون ناول و نارنگی پیج پیوند شده به ترتیب روی پایه های پونسیروس و نارنج در شمال کشور (ایستگاه رامسر)، بعد از اعمال یک دوره خشکی یکسان برای همه نهال ها، انجام شد. همچنین آزمایشاتی مشابه نیز در جنوب کشور (داراب و دزفول) اجرا گردید. در ایستگاه کشاورزی داراب از چهار غلظت مختلف آمینول فورته (صفر، ‮‭0/2‬%، ‮‭35‬/%0 و 5/%0) و دو دور مختلف آبیاری 1- شرایط نرمال آبیاری و 2- در شرایط استرس خشکی ‮‭2/3‬ (دو سوم) نیاز آبی گیاه، روی درختان بالغ لایم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و آزمایش فاکتوریل استفاده شد. در دزفول، اثر چهار غلظت مختلف آمینول فورته (صفر، ‮‭0/2‬%، ‮‭35‬/%0 و 5/%0) روی درختان بالغ والنسیا، پس از اجرای تنش خشکی یکسان برای همه درختان، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. صفاتی همچون میزان پرولین و پروتیین برگ، میزان کلروفیل ‭a ‬وb، کلروفیل کل برگ، قندهای احیاکننده، آنزیم مالون دآلدیید برگ ها و وزن تر و خشک برگ و همچنین صفات کمی و کیفی میوه از قبیل وزن، قطر پوست، چگالی، درصد آب، درصد مواد جامد محلول ‭(TSS) ‬و میزان اسید قابل تیتر ‭(TA) ‬روی تیمارهای مختلف و شاهد پس از تنش خشکی طبیعی روی ‮‭24‬ درخت بالغ تامسون ناول، در ایستگاه کترا مورد آزمایش قرار گرفت. داده ها پس از تجزیه آماری با نرم افزار‭MSTAT-C ‬مورد مقایسه قرار گرفتند. بر اساس علایم ظاهری و صفات مورد مطالعه، نهال های تیمار شده با غلظت بالای آمینول فورته تحمل بهتری در شرایط تنش کم آبی نسبت به شاهد از خود نشان دادند. طبق نتایج بدست آمده میزان پرولین در دو رقم تامسون ناول و پیج تحت شرایط تنش کم آبی در تیمار (5/%0) غلظت آمینول فورته به ترتیب تقریبا هشت و هفت برابر بیشتر از شاهد بود و این بیانگر افزایش مقاومت نهال ها به خشکی در غلظت بالای آمینول فورته نسبت به شاهد بود. در مورد میزان پروتیین، رقم پیج افزایش معنی داری نسبت به شاهد داشت که این افزایش در تامسون ناول معنی دار نبود، اگرچه مقدار پروتیین آن به ترتیب از شاهد به غلظت های بالای آمینول فورته زیاد شده است. میزان کلروفیل کل ‭(a+b) ‬در هر دو رقم با افزایش غلظت آمینول فورته زیاد شد و این افزایش معنی دار بود. میزان کلروفیل ‭a ‬و‭b ‬به ترتیب، در رقم پیج و تامسون ناول افزایش معنی داری داشته است. میزان قند و مالون دآلدیید در نارنگی پیج در تیمارهای مختلف آمینول فورته اثر معنی داری از خود نشان نداد، ولی در رقم تامسون ناول هر دو معنی دار شدند. همچنین میزان وزن خشک و تر برگ در نهال های دو رقم تامسون ناول و پیج در تیمارهای مختلف معنی دار شد. در درختان بالغ تامسون ناول، صفات وزن، درصد آب و چگالی میوه در سطح %5 معنی دار شدند. با توجه به داده های بدست آمده در داراب، اثر محلول آمینول فورته و دور آبیاری هر کدام جداگانه در میزان کلروفیل، نکروز و کلروزه شدن برگ، ریزش میوه، وزن خشک و وزن تر برگ در سطح %1 معنی دار بوده اند، در حالیکه اثر متقابل غلظت آمینول فورته و دور آبیاری در هیچ صفتی معنی داری نشده است. نتایج آزمایش انجام شده در دزفول نشان داد که اثر محلول آمینول فورته در میزان ریزش مراحل ،1 ،‮‭3 2‬ ، تعداد میوه و وزن میوه معنی دار نمی باشد. بر اساس نتایج بدست آمده از آزمایشات، اثرات مثبتی از آمینول فورته مشاهده شد. واژه های کلیدی: مرکبات، آمینول فورته، تنش خشکی، پرولین