تعیین تبخیر و تعرق گیاه مرجع (چمن) و مقایسه با روش های تجربی در شهرکرد

استفاده بهینه از منابع آب در جهت توسعه کشاورزی و افزایش کارآیی آن در شرایط محدودیت آن از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از راهکارهای افزایش بهرهصوری آب در مزارع استفاده از برنامه صحیح آبیاری است .که اساس آن برآورد مناسب نیاز آبی گیاهان یا تبخیر- تعرق پتانسیل گیاه میصباشد. بدین منظور برای تعیین میزان تبخیر - تعرق گیاه چمن در شهرکرد، این تحقیق در ایستگاه چهارتخته شهرکرد با استفاده از یک لایسیمتر زهکش دار به قطر 3 متر و عمق ‮‭2/5‬ متر از سطح زمین به مدت 4 سال از (‮‭1375‬ لغایت ‮‭1378‬) اجرا شد . نتایج حاصله نشان داد که : میزان تبخیر- تعرق گیاه چمن برابر با‮‭1623/24‬ میلی متر شد و بیشترین این مقدار در تیر ماه برابربا ‮‭254/46‬ میلی متر و کمترین آن دربهمن ماه برابر با ‮‭28/42‬ میلی متر بود. مقدار تبخیر- تعرق روزانه گیاه در طول سال برابر با ‮‭4/4‬ میلیصمتر که بیشترین آن در تیر، برابر با‮‭8/21‬ میلی متر در روز شد. و میزان آب زهکش شده از لایسیمتر چمن برابر با ‮‭655/84‬ میلی متر بود. عمق آب آبیاری در طول سال برابر با ‮‭1856/18‬ میلیصمتر شد. میزان بارش برابر با ‮‭286/08‬ میلی متر شد که از این مقدار ‮‭98/5‬ درصد آن در فصل غیر فعال رویشی گیاه رخ داده است . در طول دوره رشد فعال حدود ‮‭1/5‬ درصد آب مورد استفاده از طریق بارش تامین شده است. مقدار تبخیر حاصل از تشت کلاس ‭A ‬از تاریخ ‮‭1/1‬/ لغایت ‮‭8/30‬/ برابر با ‮‭1734/04‬ میلیصمتر شد که بطور متوسط روزانه ‮‭7/19‬ میلیصمتر تبخیر از سطح آب انجام گرفته است. نسبت تبخیر- تعرق گیاه به تبخیر حاصل از تشت در طول سال برابر ‮‭0/94‬درصد است. در مقایسه روشهای تجربی با نتایج اندازه گیری های لایسیمتری نشان داد که در روش های ترکیبی مانند پنمن و اصلاحات بعدی آن ،خطای نسبی اندازه گیری های لایسیمتری نسبت به داده های حاصل از اندازگیری روش های که توسط کوینیکا ،‮‭1989‬آلن ،‮‭1990‬ پنمن مانتیث ،پنمن اصلاح شده توسط ‮‭24‬ ‭FAO ‬به ترتیب برابر با ‮‭005‬/،‮‭014 0‬/،‮‭039 0‬/،‮‭0/04 0‬ می باشد و از طرفی مقدار ریشه میانگین مربعات ، میانگین قدر مطلق خطا و خطای استاندارد تخمین نشان می دهد که روش های کوینیکا ،‮‭1989‬ آلن ،‮‭1990‬ پنمن مانتیث، پنمن اصلاح شده توسط ‮‭24‬ ‭FAO ‬به ترتیب کمترین مقدار ها می باشد ودر نتیجه ،اصلاحی که کوینیکا درسال ‮‭1989‬ بر روی روش پنمن مانتیث انجام داده بود دارای ضریب همبستگی بالایی با نتایج اندازه گیری شده توسط لایسیمتر دارد و روش اصلاح شده توسط ‮‭2005‬ ‭ASCE ( Walter ) ‬با خطای نسبی ‮‭0/391‬ نسبت به نتایج اندازه گیری لایسیمتری بیشترین خطا را دارد. همچنین نتایج نشان دادکه ‮‭1982‬ ‭Hargreaves Samani ‬دارای ضریب همبستگی بالایی با نتایج اندازه گیری شده توسط لایسیمتر دارد و بعد از آن روش ‭Blaney Criddle ‬اصلاح شده توسط ‮‭24‬ ‭FAO ‬رو ش مناسبی برای اندازه گیری تبخیر تعرق گیاه مرجع است. روش های ‭Stephens ‬،‭Hamon ‬‮‭1987‬، ‭Blaney Criddle( ‬‮‭1970‬ ‭S.C.S) ‬، ‭Blaney Criddle (‬اصلاح پروت ‮‭1960‬) ، ‮‭1966‬ ‭McCloud ‬‮‭1995 , Papadakis‬و ‮‭1992‬ ‭Caselles ‬با مقادیر خطای نسبی اندازه گیری لایسیمتری، نسبت به داده های حاصل از اندازه گیری بزرگتر از یک نسبت به لایسیمتر بود در نتیجه ، در این شرایط توصیه نمی شود. کلمات کلیدی :تبخر- تعرق، چمن ، لایسیمتر زهکش دار، روشهای تجربی، شهرکرد