بررسی صفات مرفوفیزیولوژیک و پایداری عملکرد دانه در ژنوتیپ های امیدبخش گندم نان زمستانه و بینابین در مناطق سرد در شرایط تنش قطع آبیاری پس از مرحله گلدهی ‭(ERWYT-CD88)‬

کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک جهان واقع شده است. با توجه به پایین بودن متوسط بارندگی ها در کشور، دستیابی به ارقام گندم متحمل به تنش کم آبی در برنامه های به نژادی از اولویت خاصی برخوردار است. در این تحقیق ‮‭15‬ لاین گندم نان امید بخش حاصل از برنامه های به نژادی ایستگاههای تحقیقاتی سرد کشور که دارای تیپ رشد زمستانه و بینابین ‭(Facultative) ‬می باشند به همراه رقم شهریار و الوند و لاین ‮‭80-4‬‭-C ‬به عنوان ارقام شاهد در آزمایش های مقایسه عملکرد در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط تنش خشکی پس از مرحله گلدهی در 5 ایستگاه تحقیقاتی (کرج، زنجان، اراک، همدان و تبریز) در اقلیم سرد کشور در سال های زراعی ‮‭1388-89‬ و ‮‭1389-90‬ مورد بررسی قرار گرفتند. براساس نتایج تجزیه واریانس مرکب، در بین اثرات اصلی و متقابل اثر اصلی ژنوتیپ و اثر های متقابل مکان ا سال، ژنوتیپ * مکان و ژنوتیپا مکان ا سال معنی دار شدند. براساس نتایج تجزیه پایداری با استفاده از روش گزینش همزمان برای عملکرد و پایداری لاین ‮‭88-7‬‭-CD ‬با میانگین عملکرد دانه ‮‭5017‬ کیلوگرم در هکتار و پارامتر توا م عملکرد و پایداری ‮‭19‬‭=YS ‬بعنوان برترین و متحمل ترین لاین شناخته شد. در این تحقیق با در نظر گرفتن نتایج حاصل از بررسی برخی صفات مرفو-فیزیولوژی در دو سال زراعی ‮‭1388-90‬در اراک، میانگین انتقال مجدد آسیمیلاتهای قبل از مرحله گلدهی گیاه و میانگین سهم انتقال مجدد در عملکرد دانه به ترتیب %‮‭14‬ و %‮‭32‬ بود. مقدار شاخص برداشت کل نیز ‮‭35‬ درصد محاسبه گردید. ضرایب همبستگی بین عملکرد دانه در هکتار با صفات تعداد سنبله در واحد سطح، وزن پدانکل در مرحله رسیدگی و تعداد دانه و وزن دانه در واحد سطح مثبت و معنی دار گردید. واژه های کلیدی: گندم نان، تجزیه واریانس مرکب، تنش خشکی، تجزیه پایداری، عملکرد دانه، صفات مرفو-فیزیولوژیک.