بررسی الگوی تریکوبتری و شکل استرنوم در عقرب های تیره بوتیده استان خوزستان

به منظور بررسی پراکندگی تریکوبتری ها بر روی پدیپالپ و همچنین تنوع شکل استرنوم در عقربهای خانواده بوتیده استان خوزستان ، نمونه ها از مناطق مختلف استان( باغملک، چغازنبیل، شادگان ،مسجد سلیمان، شوشتر،نفت سفید، لالی،امیدیه ، اهواز،رامهرمز،دزفول،بوستان ) جمع آوری شدند. پس از شناسایی با استفاده از کلیدهای معتبر، جهت بررسی الگوی تریکوبتری عقربهای صید شده، پدیپالپ نمونه ها ازناحیه هر بند (فمور،پتلا وتی بیا ) جدا گردید.از4 سطح هر بند (سطح خارجی، داخلی،پشتی و شکمی) با استفاده از دستگاه استریومیکروسکوپ مجهز به دوربین ،عکس تهیه شد.با استفاده از این عکسها، موقعیت تریکوبتری ها روی هر سطح بررسی شده وبرای هر گونه الگویی شماتیک ترسیم گردید. از ناحیه استرنوم نمونه ها عکس تهیه گردید و سپس دربرخی از گونه ها در ناحیه استرنوکوکسال هفت پارامتر طول کوکسای دوم‭(CoxaIIL )‬، طول کوکسای سوم‭(CoxaIIIL) ‬، طول کوکسای چهارم‭( CoxaIVL ) ‬،طول استرنوم ‭) ( sternumL ‬، طول بخش جانبی راس استرنوم ‭( sternumAL )‬،عرض راس استرنوم ‭(sternumAW ) ‬و عرض بخش عقبی استرنوم ‭( sternumPW ) ‬اندازه گیری شد.با توجه به این 7 پارامتر، نسبتهای M1 ‭: CoxaIIIL / CoxaIIL‬، M2 ‭: CoxaIIL/ CoxaIVL ‬، M3‭: sternum AL/ CoxaIIL‬، M4‭: AW Sternum / sternumPW‬، ‭ sternumL / sternumPW : M‬5 محاسبه گردید. در بررسی الگوی تریکوبتری عقربهای تیره بوتیده مشخص شد که این خانواده دارای ارتوبتریوتاکسی تیپ ‭A ‬است . عقربهای جنس ‭Apistobuthus‬، ‭Mesobuthus‬، ‭Androctonus‬، ‭Odontobuthus‬، ‭Orthochirus ‬و ‭Compsobuthus ‬تریکوبتری های ‭et ‬و ‭est ‬انگشت ثابت، در بین ‭dt ‬و ‭db ‬قرار دارند. در رازیانوس تریکوبتری ‭db ‬موازی با تریکوبتری ‭est ‬قرار دارد و ‭et ‬بین ‭db ‬و‭dt ‬می باشد‭. Hottentotta khoozestanus ‬، ‭dt ‬و ‭db ‬در بالای ‭et ‬قرار دارد در صورتیکه در ‭Hottentotta zagrosensis‬، ‭Hottentotta schach ‬و ‭Hottentotta saulcyi ‬تریکوبتری ‭db ‬در انگشت ثابت بین ‭et ‬و ‭est ‬قرار دارد. جنس ارتوکیروس نحوه آرایش ‭esb‬1 ‭/esb‬2 در سطح خارجی پتلا تفاوت دارد. با بررسی نحوه قرار گرفتن تریکوبتری ها در جنس ‭Vachoniolus iranus ‬مشخص شد که تعداد تریکوبتری در سطح خارجی پتلا بیشتر از 7 عدد می باشد. در این جنس تعداد تریکوبتری سطح خارجی پتلا در جنس ماده 8 عدد می باشد که دارای یک تریکوبتری خارجی انتهایی اضافی ‭(( esba ‬می باشند البته در برخی نمونه ها بندرت دیده شده است که تعداد تریکوبتری ها در این سطح به 7 عدد هم رسیده که در اینها تریکوبتری خارجی انتهایی ‭(et ) ‬حذف گردیده است اما نرهای این جنس تعداد تریکوبتری ها 9 عدد بوده که علت آن وجود 2 تریکوبتری ‭esba ‬در سطح خارجی پتلا می باشد. در همین گونه تریکوبتری e2 در سطح خارجی فمور قبل از d5 قرار دارد، البته شایان ذکر است که در سایر گونه های این خانواده تریکوبتری e2 در سطح خارجی فمور بعد از تریکوبتری d5 می باشد. براساس بررسی الگوی تریکوبتری روی پدیپالپ (فمور،پتلا،مانوس و انگشت ثابت)، عقربهای خانواده بوتیده به سه گروه تقسیم می شوند. گروه اول:عقربهای جنس ‭Apistobuthus‬، ‭Mesobuthus‬، ‭Androctonus‬، ‭Odontobuthus‬،‭Compsobuthus‬، ‭Hottentotta ‬و ‭Razianus.‬گروه دوم :عقرب جنس ‭ Vachoniolus .‬گروه سوم: عقربهای جنس ‭Orthochirus ‬با مطالعه تریکوبتریها در ارتوکیروس تفاوت در تعداد یا اندازه تریکوبتری d2 در سطح پشتی فمور مشاهده شد.در برخی از نمونه ها این تریکوبتری به صورت ‭petite ‬بوده و در تعدادی از نمونه ها تریکوبتری وجود نداشت. بررسی موقعیت تریکوبتری های سطح پشتی پتلا نسبت به کارن ‭DMc ‬مشخص گردید که در تمام جنس های این خانواده تریکوبتری d3 به صورت داخلی (بین کارن پشتی داخلی و کارن میانی پشتی) قرار دارد و فقط تریکوبتری d4 است که به صورت خارجی (بین کارن میانی پشتی و کارن پشتی خارجی قرار دارد).در جنس ‭Vachoniolus ‬کارن میانی پشتی مشاهده نشد. بررسی استرنوم عقربهای بوتیده نشان داد که استرنوم آنها از نوع 1 است. این نوع استرنوم دارای یک تورفتگی پشتی است که لبه پشتی را به دو نیمه تقسیم نمی کند البته اندازه تورفتگی پشتی متغییر است .شکل راس استرنوم در این تیپ متغییر می باشد. فشردگی افقی در تمام نمونه ها مشاهده شد لازم به ذکر است که منظور از فشردگی افقی این است که استرنوم از سمت دیواره ها فشرده شده و استرنوم از طول کشیده تر بنظر می آید.این فشردگی در جنس های مختلف خانواده بوتیده متفاوت می باشد.شکل استرنوم در اکثر نمونه های این خانواده به صورت پنج ضلعی می باشد. لازم به ذکر است که M1 درجه طویل شدن کوکسای پای سوم را اندازه می گیرد و می تواند شاخصی برای باریک شدن استرنوم باشد‭. M‬2 معرف طویل شدن کوکسای پای چهارم می باشد که شاخصی از باریک شدن استرنوم است‭. M‬3 نشان دهنده باریک شدگی بخش جلویی استرنوم همچنین فشردگی افقی و عمودی است‭. M‬4 شاخص فشردگی افقی است‭. M‬5 نسبت فشردگی عمودی را نشان می دهد. آزمون آماری ‭T-Test ‬نشان داد که بین نسبت M3 ،M4 و M5 در هر دو گونه ‭H.saulcyi ‬و ‭H.schach‬تفاوت معنی داری وجود دارد(‮‭0/05‬ ‭P). ‬با توجه به نتایج این مطالعه مشخص شد که می توان از پارامترهای ناحیه استرنوکوکسال همراه با سایر خصوصیات مرفولوژیک، جهت شناسایی عقربهایی که شبیه به هم هستند استفاده کرد. علاوه بر این با بررسی الگوی تریکوبتری عقربهای خانواده بوتیده استان خوزستان تفاوت هایی در پراکندگی تریکوبتری های قسمت های مختلف پدیپالپ مشاهده گردید که این تفاوت جهت شناخت جنس ها یا گونه ها از یکدیگر موثر می باشد. لذا پیشنهاد می شود که گونه های جدید همچنین گونه های کمپلکس از نظر ناحیه استرنوکوکسال و الگوی تریکوبتری مورد بررسی قرار گیرند و بر اساس این ویژگی های مرفولوژیک، کلیدی جهت شناسایی عقربها نوشته شود.