احیای جنگلهای ارس از طریق نهالکاری و بذرکاری

این طرح تحقیقاتی با مدل گیری از بافت طبیعی ارسستان های ایران و با در نظر گرفتن تغییرات ارتفاعی و نحوه خلوص و یا آمیختگی پایه های مختلف، در شش رویشگاه ارس در استان های خراسان رضوی، گلستان، اردبیل، تهران، چهار محال و بختیاری و هرمزگان انجام شد. جهت ایجاد تنوع ژنتیکی هنگام احیای رویشگاه ارس با در نظر گرفتن پایه های شاخص درجه 1 که با درختان گروه ‭A ‬کدگذاری شدند شامل درختان هستند که از نظر ظاهری دارای شکل مورفولوژیکی مطلوبی بودند. درختان همگی تک تنه، شاداب، دارای تاج کاملا متقارن و به نسبت کشیده، تنه صاف و بدون دو شاخهگی، پیچیدگی و عدم آلودگی تاج و تنه به آفات و بیماری ها می باشند. پایه های شاخص فنوتیپی درجه 2 که با درختان گروه ‭B ‬کد گذاری شدند شامل درختانی است که از نظر شکل ظاهری درختانی نا متقارن با تاج کوتاه و تنه خمیده و یا دو شاخه بوده ولی بدون وجود آفات و بیماری ها باشند. پایه های غیر شاخص با بذرآوری فراوان که با درختان گروه ‭C ‬کد گذاری شدند شامل درختانی است که در سال جمع آوری بذر حداکثر میوه تولیدی را با بالاترین درصد پری بذر داشتند. در این مشخصه به مورفولوژی درختان توجه نشده و شامل درختانی از دو گروه ‭A ‬و ‭B ‬می باشند اقدام به تولید نهال از سه گروه درختان اشاره شده گردید. نتایج آزمون واریانسها نشان میدهد بین درصد بذر پر روی درخت، در ایستگاه چهارطاق اردل، ایستگاه سیراچال، استان گلستان و هرمزگان و اردبیل درصد بذر پر بوجاری شده در ایستگاه سیراچال و خراسان و تعداد بذر در میوه در ایستگاه سیراچال، مقدار بذر بهدست آمده از یک کیلوگرم میوه در استان خراسان، وزن میوه، درصد وزن بذر به میوه در استان هرمزگان بین درختان با سه گروه A، ‭B ‬و ‭C ‬در سطح یک درصد اختلاف معنیدار وجود دارد و بین سایر عوامل مطالعه شده در درختان با سه گروه اشاره شده اختلاف معنیداری دیده نمیشود. نتایج آزمون واریانسها نشان داد در ایستگاه سیراچال بین رشد ارتفاعی نهال ها در سال اول و سوم در سطح %5 و اثر متقابل رشد ارتفاعی و قطری در سطح %1 بین درختان با سه گروه A، ‭B ‬و ‭C ‬اختلاف معنیدار وجود دارد. این نتایج در استان هرمزگان نشان داد در سال اول رشد قطری یقه نهال ها به طور معنیدار بین سه گروه درختان متفاوت بود و نهال های حاصل از درختان گروه ‭A ‬بیش ترین رشد قطری یقه را داشتند در حالی که در همین سال تجزیه واریانسها و مقایسه میانگینها نشان داد رشد ارتفاعی نهال ها بین سه گروه درختان تفاوت معنیداری ندارند. در سال دوم، بازکاشت نهال ها در کیسههای گلدانی موجب باز شدن فضای بیشتر برای نهال ها گردید این تغییر فضا موجب یکنواخت شدن رشد نهالها شد در نتیجه بین رشد ارتفاعی و قطری نهالها تفاوت معنیداری مشاهده نشد. نتایج آزمون واریانسها و آزمونهای انجام شده در استان خراسان نشان داد تعداد نهال تولید شده و رشد آنها بین سه گروه درختان تفاوت معنیداری با یکدیگر ندارند در استان اردبیل نتایج آزمون واریانسها و آزمونهای انجام شده نشان داد بین تعداد نهال سبز شده از سه گروه درختان در سطح %،5 تعداد و درصد نهالهای زنده مانده در سطح %1 اختلاف معنیدار وجود دارد و بیشترین نهال سبز شده در خزانه با ‮‭58/33‬ نهال از درختان پر بذر (گروه ‭C) ‬و کمترین آن با ‮‭39/67‬ نهال از درختان بد فرم (گروه ‭B) ‬بدست آمد. همچنین بیشترین نهال زنده مانده با 8/%‮‭88‬ از درختان پربذر و کمترین آن با ‮‭32‬/%‮‭76‬ از درختان بد فرم بدست آمد. نتایج همچنین نشان داد بین سه گروه درختان طی سه سال رشد در خزانه اختلاف معنیداری بین رشد قطری و ارتفاعی نهالها دیده نمیشود. نتایج تجزیه واریانسها و آزمونهای انجام شده در استان گلستان نشان داد رشد ارتفاعی نهالها در سال اول بین نهالهای گروه ‭C ‬با ‭A ‬اختلاف معنیدار در سطح %1 درصد وجود دارد ولی بین گروههای ‭B ‬با ‭C ‬و ‭B ‬با ‭A ‬اختلاف معنیدار وجود ندارد و بیش ترین رشد ارتفاعی با نهالهای گروه ‭A ‬بوده است. این آزمونها نشان دادند بیش ترین میانگین رتبهای رشد قطری با نهالهای درختان گروه ‭C ‬میباشد. در سال دوم آنالیزها و آزمونها نشان داد بین رشد ارتفاعی نهالها تفاوت معنیداری وجود ندارد. در همین سال رشد قطری یقه نهالها بین گروههای ‭C ‬با ‭B ‬و ‭A ‬با ‭B ‬در سطح %1 و ‭A ‬با ‭C ‬در سطح %5 اختلاف معنیدار وجود داشت و بیش ترین رشد قطری در نهالهای درختان گروه ‭A ‬و کم ترین آن در نهالهای گروه ‭B ‬دیده شد. آزمونها در سال سوم نشان دادند رشد ارتفاعی در درختان گروه ‭B ‬بالاترین میانگین رتبهای و رشد ارتفاعی درختان گروه ‭C ‬کم ترین میانگین رتبهای را داراست و رشد قطری یقه در درختان گروه ‭A ‬بالاترین و رشد قطری یقه درختان گروه ‭B ‬کم ترین میانگین رتبهای را داشته است. نتایج آزمون واریانسها نشان داد در ایستگاه سیراچال جوانهزنی بذرها با کاشت مستقیم بذر در عرصه در ابتدای تاج پوشش و ‮‭1/5‬ متر بیرون از تاج پوشش تفاوت معنیداری در سطح %1 بایکدیگر دارند. همچنین کاشت بذر در جهت شمالی درختان در ابتدای تاج پوشش اثر معنیداری نسبت به سایر جهتها در جوانهزنی بذرها دارد. در ضمن در کاشت مستقیم بذر در ‮‭1/5‬ متر بیرون از تاج پوشش، جهت تاج هیچ تاثیر در جوانهزنی بذرها نداشته است. در زندهمانی نونهال های حاصل شده، از بهار تا پاییز نیز جهت تاج در ابتدای تاج پوشش تاثیر معنیداری در زندهمانی نونهال ها داشته و در جهت شمالی نونهال ها بیش ترین زندهمانی را داشتهاند. در استان اردبیل در کاشت مستقیم بذر در عرصه نتایج تجزیه واریانس و آزمونها نشان داد جهت تاج و محل کاشت در ابتدا و بیرون تاج پوشش تاثیر معنیداری در جوانهزنی بذرها نداشته است ولی این آزمونها نشان داد جهت تاج در ابتدای سال سوم در سطح %5 و مکان کاشت بذر در ابتدا و بیرون تاج در زندهمانی نهالها تا پایان سال سوم در سطح %1 تاثیر معنیدار داشته است. بیشترین نهال سبز شده با 7/%‮‭24‬ در زیر تاج جهت جنوبی درختان و کمترین آن با %‮‭10‬ از بیرون تاج جهتهای جنوبی و شرقی درخت