مدیریت تلفیقی آفات گندم و جو در مزارع نمونه مناطق مختلف کشور با مشارکت کشاورزان

مدیریت تلفیقی آفات ‭(IPM)‬، بررسی کلیه فنون موجود برای مهار آفات و تلفیق اقدامات مناسب به منظور جلوگیری از رشد جمعیت آفات و نگهداشتن میزان مصرف سموم شیمیایی در حدی که توجیه اقتصادی داشته باشد و خطرات آن بر سلامتی انسان ومحیط زیست به کمترین حد برسد و یا کاهش یابد. در مدیریت تلفیقی آفات بر تولید محصول سالم با حداقل آسیب به کشت بوم زراعی و بهرهگیری از راهکارهای طبیعی مبارزه با آفات تاکید میشود. بر اساس این تفکر، طرح با تعیین روستای پایلوت و گروه کاری شامل ‮‭10‬ نفر از کشاورزان در حاشیه دشت گرمسار شروع شد. از طریق کارگاههای آموزشی توجیهی- مشورتی طرح با رویکرد مشارکت و شیوه مدرسه در مزرعه ‭Farmer Field School-FFS ‬با استفاده از متد ‭Participatory Technology Development-PTD ‬به اجرا درآمد. این متد شامل یک سری اقداماتی است که در طول اجرای آنها کشاورزان به سطحی از توان میرسند که انگیزه لازم را برای مشارکت در طرح های تحقیقاتی کسب میکنند. شیوه آموزشی بکارگرفته شده در کارگاه ها، غیر رسمی، دوسویه و خاص بزرگسالان و با استفاده از فعال کردن جامعه از طریق تلخیص مشکلات، دسته بندی و اولویتبندی آنها بوده است. از این طریق چهار مشکل اساسی گروه کاری که شامل مدیریت خاک، مدیریت آب، مدیریت بازاریابی و مدیریت آفات به دست آمد. با استفاده از شیوه "مدرسه در مزرعه" و تحقیق مشارکتی، برنامه ریزی برای بررسی بیولوژی و اکولوژی سن گندم با تعیین یک مزرعه تحقیقاتی جو به وسعت ‮‭30‬ هکتار شروع شد. برنامه هفتگی از محل زمستانگذران آفت با جمع آوری و پرورش سن گندم در جعبه هایی به ابعاد ‮‭10‬x‮‭20‬x‮‭15‬ سانتیمتری شروع شد. با ظهور اولین سن مادر در مزرعه در 9 فروردین ماه، با استفاده از برنامه ریزی مشارکتی، در مدت دو هفته هر هفته دو روز کلیه سن های مادر به شیوه مکانیکی جمع آوری گردید و در قفسهای پرورش نگهداری شدند. میزان پارازیتسم سن زمستانگذران توسط مگس فازیا (%‮‭27‬ ‭(.Phasia sp ‬محاسبه شده است. تولید تخم سن با استفاده از پرورش سن های جمع آوری شده انجام و با نصب تخمها روی کاغذ به عنوان تله برای شکار زنبورهای پارازیت تخم استفاده شد. اثرات عدم سمپاشی در مزرعه جو منجر به حفظ کفشدوزکهای فعال در مزرعه و انتقال آنها به مزارع گلرنگ و کنترل شته ‭Uroievcom compositae ‬در این مزارع گردید. بنابراین اثرات سمپاشی در مزارع گندم و جو در منطقه موجب گردید تا ضرورت سمپاشی در سایر محصولات نیز منتفی شود. بطورکلی حمایت و حفاظت از دشمنان طبیعی به عنوان کنترل بیولوژیک همراه با روش مکانیکی از طریق تجزیه و تحلیل کشت بوم روشهای بکارگرفته شده در قالب برنامه ‭IPM ‬در این بررسی بوده است. بکارگیری کنترل بیولوژیک سبب گردید تا سایر آفات گندم و جو از طریق وجود جمعیت های دشمنان طبیعی آنها در تعادل قرار گیرند. واژه های کلید‭: IPM‬، مدرسه در مزرعه ‭(FFS)‬، گندم و جو، سمنان، تحقیقات مشارکتی