ارزیابی و تهیه نقشه بیابان زایی با روش فایو و یونپ در حوزه دریاچه نمک و حوضه های آبخیز شازند و کویر میقان استان مرکزی

بیابانزایی معضلی جهانی بوده و اغلب کشورهای خشک و نیمه خشک از جمله ایران با این پدیده مواجه می باشند. بیابانزایی محدودیتهای بسیاری از لحاظ کشاورزی، تامین مواد غذایی، پرورش دام، توسعه صنعت و ارایه هزینه های خدماتی ایجاد می نماید. فروپاشی شیوه های معیشت دامداران و کشاورزان و مهاجرت از نتایج بیابانزایی می باشد. یکی از مناسبترین روشها جهت ارزیابی بیابانزایی روش فایو و یونپ می باشد که در آن فرآیندهای متعددی جهت ارزیابی بیابانزایی بررسی و مطالعه می گردد. زوال پوشش گیاهی، فرسایش آبی، فرسایش بادی، افت کمی و کیفی منابع آب و شور شدن خاک به همراه فشار دام و جمعیت بر روی محیط زیست فرآیندهای اصلی مورد مطالعه در این تحقیق بوده اند. جهت ارزیابی و ترسیم نقشه های بیابانزایی حوضه های آبخیز کویر میقان و شازند ابتدا فرآیندهای مذکور از سه جنبه وضعیت کنونی، سرعت و استعداد طبیعی بیابانی شدن بررسی شده و سپس نتایج حاصله تلفیق گردیده است. بر اساس نتایج حاصله در حوضه آبخیز کویر میقان به ترتیب ‮‭125853‬ هکتار (%‮‭23‬) اراضی در کلاس ناچیز، ‮‭251504‬ هکتار (%‮‭47‬) در کلاس متوسط و ‮‭153753‬ هکتار (‮‭30‬) در کلاس شدید بیابانزایی قرارگرفته اند. در حوضه آبخیز شازند نیز به ترتیب ‮‭116466‬ هکتار (%‮‭20‬) اراضی در کلاس ناچیز، ‮‭273240‬ هکتار (%‮‭48‬) در کلاس متوسط و ‮‭179723‬ هکتار (%‮‭32‬) اراضی در کلاس شدید بیابانزایی قرار گرفته اند. زوال پوشش گیاهی و فرسایش آبی از عوامل اصلی بیابانزایی در این حوضه ها بوده و فشار چرای دام عامل اصلی تشدید بیابانزایی می باشد. نتایج حاصله بستری پایه و مناسب در راستای شناخت بهتر و مبارزه صحیح تر با پدیده بیابانزایی در منطقه مورد مطالعه ارایه داده و نقشه های تولیدی ابزاری کارآمد جهت برنامه ریزی و آمایش پایدارتر اراضی منطقه می باشند. واژه های کلیدی: روش فایو-یونپ، کویر میقان، شازند،بیابانی شدن، نقشه های بیابانزایی