بررسی میزان نیتروژن اوره ای شیر ‭(MUN) ‬گاومیش های سه منطقه استان خوزستان

این تحقیق با هدف بررسی میزان نیتروژن اوره ای شیر گاومیش های سه منطقه استان خوزستان و تعیین ارتباط آن با فاکتورهای تغذیه ای و غیر تغذیه ای انجام گردید. فاکتورهای تغذیه ای شامل درصد و مقدار پروتیین خام، کربوهیدرات های غیرساختمانی و غیرالیافی، دیواره سلولی و مقدار ماده خشک مصرفی و فاکتورهای غیرتغذیه ای شامل فاصله نمونه گیری شیر از زایش، تعداد زایش، تولید شیر و ترکیبات شیر(درصد و مقدار چربی، پروتیین، درصد لاکتوز و کل مواد جامد شیر) بودند. جهت انجام این تحقیق تعداد ‮‭180‬ راس گاومیش شیرده مربوط به سه منطقه دزفول، شوشتر و اهواز به طور تصادفی انتخاب و طی سه ماه متوالی نمونه گیری از شیر تولیدی و اجزا خوراک آنها صورت گرفت. نمونه های خوراک جمع آوری شده جهت اندازه گیری پروتیین خام، کربوهیدرات های غیرساختمانی و غیرالیافی و دیواره سلولی استفاده شدند. نمونه های شیر جهت تعیین نیتروژن اوره ای، چربی، پروتیین، لاکتوز و کل مواد جامد شیر استفاده شدند. اطلاعات مربوط به ترکیبات شیمیایی جیره ها، ماده خشک مصرفی، میزان تولید شیر و ترکیبات آن در سه منطقه مورد بررسی با استفاده از رویه ‭GLM ‬مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و رابطه نیتروژن اوره ای شیر با عوامل تغذیه ای و غیرتغذیه ای با استفاده از همبستگی ها به روش پیرسون و معادلات رگرسیونی ساده و چندگانه (به روش گام به گام) تعیین گردید. ترکیبات جیره ها درسه منطقه ذکر شده به ترتیب شامل میانگین های پروتیین خام ‮‭37 1/02‬/،‮‭7/26 1/14 8‬ و ‮‭7/76 1/30‬ درصد، کربوهیدرات های غیرساختمانی ‮‭8 3/15‬/،‮‭22/99 4/88 26‬ و ‮‭26/06 5/03‬ درصد، کربوهیدرات های غیرالیافی ‮‭77 2/6‬/،‮‭22/63 7/2 23‬ و ‮‭20/31 3/92‬ درصد و دیواره سلولی ‮‭58 3/31‬/،‮‭59/24 6/47 55‬ و ‮‭60/29 4/26‬ درصد و میانگین ماده خشک مصرفی روزانه ‮‭71 1/41‬/،‮‭20/39 3/32 21‬ و ‮‭21/73 3/03‬ کیلوگرم، پروتیین خام مصرفی روزانه ‮‭232‬ ،‮‭1463 248 1798‬ و ‮‭1690 411‬ گرم، کربوهیدرات های غیرساختمانی مصرفی روزانه ‮‭605‬ ،‮‭4649 1077 5795‬ و ‮‭5642 1381‬ گرم، کربوهیدرات های غیرالیافی مصرفی روزانه ‮‭486‬ ،‮‭4557 1418 5139‬ و ‮‭4388 999‬ گرم و دیواره سلولی مصرفی روزانه ‮‭15 1/38‬/،‮‭12/15 2/69 12‬ و ‮‭13/07 1/99‬ کیلوگرم بودند. در مناطق سه گانه یاد شده به ترتیب میانگین های تولید شیر روزانه ‮‭32 1/73‬/،‮‭8/39 2/15 9‬ و ‮‭11/87 3/47‬ کیلوگرم، چربی شیر ‮‭68 1/98‬/،‮‭5/54 1/84 6‬ و ‮‭6/58 1/56‬ درصد، پروتیین شیر ‮‭54 0/58‬/،‮‭4/07 0/45 4‬ و ‮‭4/38 0/44‬ درصد و نیتروژن اوره ای شیر ‮‭99 3/34‬/،‮‭11/29 4/2 12‬ و ‮‭12/12 3/81‬ میلی گرم در دسی لیتر بودند. نتایج این مطالعه نشان دهنده R2 معنی دار معادلات رگرسیون ساده و همبستگی مثبت معنی دار بین نیتروژن اوره ای شیر با پارامترهای درصد و مقدار پروتیین جیره، مقدار کربوهیدرات های غیرساختمانی، نسبت پروتیین خام به کربوهیدرات های غیرساختمانی، نسبت پروتیین خام به کربوهیدرات های غیرالیافی، نسبت پروتیین خام به دیواره سلولی جیره، تولید شیر تصحیح شده بر اساس 4 درصد چربی، درصد و مقدار چربی شیر، درصد پروتیین شیر و کل مواد جامد شیر بود و میانگین همبستگی ها به ترتیب ‮‭246‬/،‮‭239 0‬/،‮‭091 0‬/،‮‭143 0‬/،‮‭273 0‬/،‮‭207 0‬/،‮‭123 0‬/،‮‭250 0‬/،‮‭157 0‬/،‮‭0/189 0‬ و ‮‭0/278‬ تعیین گردید و R2 معادلات رگرسیون ساده هر یک از این فاکتورها جهت تخمین نیتروژن اوره ای شیر به ترتیب ‮‭061‬/،‮‭057 0‬/،‮‭008 0‬/،‮‭02 0‬/،‮‭074 0‬/،‮‭043 0‬/،‮‭015 0‬/،‮‭062 0‬/،‮‭025 0‬/،‮‭0/036 0‬ و ‮‭0/077‬ بود‭. R‬2 معادلات رگرسیون ساده برای تخمین نیتروژن اوره ای شیر و همبستگی نیتروژن اوره ای شیر با پارامترهای دیگر اثر معنی داری نشان ندادند. در تجزیه رگرسیون به روش گام به گام بهترین تخمین نیتروژن اوره ای شیر با استفاده از فاکتورهای نسبت پروتیین خام مصرفی به کربوهیدرات های غیرالیافی مصرفی، نسبت پروتیین خام مصرفی به دیواره سلولی مصرفی جیره و کل مواد جامد شیر بدست آمد(‮‭0/1684‬ R2=). به طور کلی نتایج نشان دهنده مقدار پایین نیتروژن اوره ای شیر گاومیش در مناطق مورد بررسی بود که می تواند به علت پایین بودن درصد پروتیین خام جیره های خوراکی مورد استفاده باشد. واژه های کلیدی: گاومیش، نیتروژن اوره ای شیر، همبستگی، فاکتورهای تغذیه ای و غیرتغذیه ای، معادلات رگرسیونی