اصول ارزیابی بذر محصولات زراعی

هدف از تجارت محصولات کشاورزی در سه بخش تامین خوراک انسان و یا دام، مواد اولیه صنایع و مصرف بذر خلاصه می شودکه بیشترین اثرات سو ناشی از هر گونه خطای احتمالی در داد و ستد آنها، مربوط به بذر است. هر بذر دارای سه قسمت اصلی پوشش، جنین و بافت ذخیره ای است. کیفیت بذر تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی متغییر بوده و می بایستی قبل از کاشت کنترل شود. کیفیت بذر شامل کیفیت ژنتیکی، کیفیت فیزیولوژیکی، کیفیت فیزیکی و سلامت است. مهمترین عامل تهدید کننده کیفیت ژنتیکی، اختلاط سایر ارقام است که فقط در بازدید مزرعه قابل کنترل است. ولی برخی روشهای آزمایشگاهی نیز به این منظور قابل استفاده می باشند. برای تعیین کیفیت فیزیولوژیکی بذر آزمون استاندارد جوانه زنی انجام می شود. دراین آزمون قابلیت بذر در شرایط استاندارد برای تولید گیاهچه های سالم آزمایش می شود. ولی در این آزمون توانایی گیاهچه ها در خروج به موقع از خاک و استقرار مناسب در مزرعه قابل ارزیابی نبوده و بنابراین آزمونهای بنیه بذر مورد استفاده قرار می گیرند. مهمترین جنبه کیفیت فیزیکی بذر خلوص یا درصد بذر خالص است که با استفاده از آزمون خلوص تعیین می شود. سلامت دیگر جنبه مهم کیفیت بذر است. عملیات فرآوری بذر به منظور افزایش کیفیت فیزیکی و نیز محافظت از کیفیت فیزیولوژیکی بذر انجام شده و شامل خشک کردن، حذف ناخالصی ها، یکنواخت کردن اندازه و پوشش دادن بذر است. پس از ضدعفونی و کاهش رطوبت بذر به حداقل 7 درصد، اقدام به بسته بندی بذر می شود. موضوع مهم در انبارداری حفظ خلوص فیزیکی، جلوگیری از هر گونه اختلاط ثانویه و نیز حفاظت از کیفیت فیزیولوژیکی توده های بذری است. بعلاوه محیط انبار بایستی خنک و خشک بوده و قبلا ضدعفونی شده باشد. همچنین محموله های بذری به صورت پارتی های مختلف و جدا از هم در آن قرار داده شوند. کلمات کلیدی: بذر، کشاورزی، کیفیت.