بررسی منابع آلودگی خاک و آب بوسیله فلزات سنگین در روستای گوپوز (شهرستان هشترود)

در منطقه هشترود واقع در استان آذربایجان شرقی، شواهد مربوط به آلودگی آرسنیک به صورت ناراحتی های پوستی گزارش شده است. همچنین این آلودگی ممکن است کاهش کمی و کیفی محصولات کشاورزی و یا ایجاد عوارض خاصی در دامصها را در پی داشته باشد، که به دلیل عدم آگاهی، علت آن تشخیص داده نشده باشد ولی مربوط به همین آلودگی با آرسنیک و یا سایر فلزات سنگین باشد. اهداف پژوهش حاضر شامل شناسایی نوع و میزان آلودگی منابع آب و خاک منطقه به وسیله آرسنیک و سایر فلزات سنگین ، تعیین منشا احتمالی آلودگی و بررسی اثرات زیست محیطی آرسنیک در منطقه هشترود می باشد. برای این منظور، پس از انجام بررسیصهای صحرایی و نمونهصبرداری از منابع آبصهای سطحی و زیرزمینی، خاک و سنگ براساس موقعیت منابع موجود در منطقه و تجزیه ویژگی های فیزیکی و شیمیایی و نیز فلزات سنگین در آن ها، تجزیه و تحلیل های لازم صورت گرفت. نتایج نشان دادند که برای عناصر آرسنیک و سرب تفاوت قابل ملاحظه ای بین مقادیر میانگین و میانه این عناصر با هم در نمونه ها و همچنین با میانگین پوسته وجود دارد. همچنین مقادیر میانگین عناصر باریم، گوگرد و آنتیموان در نمونه ها از مقدار میانگین پوسته بالاتر است. حداکثر مقدار آرسنیک (‮‭9500‬ ‭ppm) ‬در نمونه خاکستر آتشفشانی مشاهده شده است. با توجه به ‭pH ‬قلیایی خاک ها و آب های منطقه و حضور اکسید آهن در طبقات قرمزنیوزن، مکانیزم واجذبی می تواند توضیح احتمالی برای آلودگی آرسنیک در محدوده مطالعاتی باشد. در نتیجه، در این منطقه براساس شواهد موجود آلودگی آرسنیک مرتبط با منابع ژیوژنیک (زمین زاد) و فعالیت های آتشفشانی در نظر گرفته شده است. براساس مطالعات انجام شده می توان این مکانیزم ها را عامل این آلودگی دانست: آزاد شدن آرسنیک از واحدهای سنگی منطقه، جذب آرسنیک توسط کانی های اکسیدی تحت شرایط هوازی و اسیدی تا نزدیک به خنثی، واجذبی از سطوح اکسیدی در اثر افزایش ‭pH ‬به شرایط قلیایی و افزایش غلظت آرسنیک در محلول و ایجاد آلودگی . واژهصهای کلیدی: آلودگی، آرسنیک، خاک، آب، مکانیسم ها