بررسی اثرات پخش سیلاب بر روند تغییرات میزان نفوذپذیری خاک در ایستگاه پخش سیلاب پسکوه سراوان

یکی از روش های تغذیه مصنوعی سفره های آب زیرزمینی، پخش سیلاب بر روی اراضی هموار دشت ها و ذخیره آن در آبخوان ها، می باشد که در دهه اخیر توجه خاصی در کشور ما بدان مبذول شده است. یکی از اهداف عمده این طرح ها استفاده از سیلاب های فصلی می باشد که در مناطق خشک و نیمه خشک رخ می دهند. ورود حجم زیادی از سیلاب محتوی املاح و بار معلق فراوان با منشاهای متفاوت با برجای گذاردن رسوبات فراوان و نفوذ مواد محلول و ریزدانه ی همراه سیلاب در آبرفت ها، به مرور زمان سبب تغییراتی در نفوذپذیری سطحی خاک عرصه پخش می شود. هدف اصلی این تحقیق بررسی میزان و روند تغییرات نفوذپذیری سطحی خاک، تحت تاثیر عملیات پخش سیلاب می باشد. در این طرح سعی شده است که میزان این تغییرات با استفاده از اندازه گیری میزان نفوذپذیری سطحی خاک در عرصه پخش به وسیله نفوذسنج استوانه های مضاعف در دوره های زمانی مختلف و مقایسه آن با زمین شاهد مورد بررسی قرار گیرد. نتایج این آزمون، بررسی روند تغییرات نفوذپذیری سطحی خاک در اثر پخش سیلاب را عملی می سازد. لذا در این تحقیق به بررسی تغییرات نفوذپذیری و علل آن در ایستگاه پخش سیلاب بر آبخوان پسکوه سراوان پرداخته شد. اندازه گیری نفوذپذیری خاک از دو بعد زمانی و مکانی حایز اهمیت می باشد. در بعد زمانی در پایان هر سال آبی مشروط بر سیلگیری عرصه، نفوذپذیری سطحی خاک اندازه گیری شد. در بعد مکانی نیز نفوذپذیری در اطراف اشل های نصب شده با سه تکرار در حول هر اشل در شبکه مستطیل شکل و نیز زمین شاهد اندازه گیری به عمل آمد. در این تحقیق جهت تجزیه و تحلیل داده ها از دو روش آماری و نقشه ای استفاده شد. در روش تجزیه و تحلیل آماری داده ها، تجزیه واریانس برای داده های برداشت شده با استفاده از روش دو عامل تجزیه واریانس و گروه بندی میانگین تیمارهای آزمایشی با استفاده از آزمون آماری دانکن در سطح احتمال 5 درصد انجام گرفت. همچنین جهت تجزیه و تحلیل نقشه ای داده ها از روش تهیه نقشه های نفوذپذیری و بافت خاک استفاده شد و نهایتا نتایج هر دو روش مورد مقایسه قرار گرفتند. به طور خلاصه در روش آماری نتایج حاکی از آن بود که: 1- بین دوره های برداشت میزان نفوذپذیری، تفاوت معنی داری مشاهده نشد. 2- دو عرصه شاهد شرقی ‭A-E ‬و همچنین شاهد غربی ‭A-W ‬با تمامی مستطیل های عرصه پخش به جز R1A2 و R2B1 تفاوت معنی داری را از خود نشان داده اند.به عبارت دیگر میزان نفوذپذیری از زمان احداث عرصه پخش سیل (سال ‮‭1370‬) تا مورخ ‮‭1382/8/3‬ به مقدار ‮‭55/94‬ درصد و تا مورخ ‮‭1384/2/26‬به مقدار ‮‭57/34‬ درصد کاهش یافته است. همچنین نسبت میانگین تغییرات میزان نفوذپذیری سطحی عرصه پخش در دوره دوم نسبت به دوره اول در طول بازه زمانی یک سال و نیم به میزان ‮‭3/23‬ درصد کاهش داشته است. در روش تجزیه و تحلیل نقشه ای نیز نتایج نسبت های حجمی حاکی از آن بود که میزان نفوذپذیری کل عرصه پخش در طول دو دوره برداشت به میزان کم، حدود ‮‭2/41‬ درصد در دوره دوم نسبت به دوره اول کاهش یافته است و تفاوت عمده در نوارهای تکرار مشاهده می شود. لغات کلیدی: سیلاب، تغذیه مصنوعی، پخش سیلاب، عرصه پخش، نفوذپذیری سطحی خاک، استوانه مضاعف، رسوب، پسکوه، سراوان.