ارزیابی مقاومت به شوری لاین های داخلی سورگوم علوفه ای در شرایط آزمایشگاه و مزرعه

به منظور ارزیابی لاین های خالص سورگوم علوفه ای در شرایط تنش شوری و انتخاب لاین های مقاوم این آزمایش در دو مرحله جوانه زنی و مزرعه ای انجام گردید. در آزمایش جوانه زنی لاین های سورگوم در شوری های ،0 ،5 ،‮‭10‬ ،‮‭20 15‬ و ‮‭25‬ دسی زیمنس بر متر با نسبت 2‭NaCl:‬1‭CaCl‬2 و بصورت فاکتوریل در قالب کاملا تصادفی و در سه تکرار کشت گردیدند. صفات اندازه گیری شده شامل درصد جوانه زنی، طول ریشه چه و طول ساقه چه بود. سپس با استفاده از معادلات دو خطی و لگاریتمی پارامترهای آستانه تحمل به شوری ‭(Ct) ‬و غلظتی از شوری که باعث ‮‭50‬ درصد کاهش جوانه زنی می گردد‭(C‬‮‭50‬)، محاسبه گردید. نتایج آزمایش جوانه زنی نشان داد که اثر شوری ، لاین و اثر متقابل شوریا لاین بر تمامی صفات اندازه گیری شده در سطح احتمال1 درصد معنی دار گردید. بیشترین درصد جوانه زنی در شوری صفر و 5 دسی زیمنس برمتر با ‮‭83/9‬ و ‮‭81/0‬ درصد مشاهده گردید که با هم اختلاف معنی داری نداشتند و پس از آن شوری های بعدی به ترتیب در گروه های متفاوت آماری قرار گرفتند. بیشترین طول ریشه چه در شوری شاهد مشاهده گردید و با افزایش هر سطح شوری، طول آن بطور معنی داری کاهش پیدا کرد اما طول ساقه چه پس از شوری 5 دسی زیمنس بر متر شروع به کاهش معنی دار کرد. بین ارقام و لاین ها از لحاظ درصد جوانه زنی، آستانه تحمل به شوری، %‮‭50‬ کاهش درصد جوانه زنی و سایر صفات نیز تفاوتهای قابل ملاحظه ای مشاهده گردید. در این آزمایش بدون توجه به نوع لاین یا رقم آستانه جوانه زنی ‮‭3/39‬ دسی زیمنس بر متر با شیب ‮‭2/33‬ درصد و نقطه‮‭50‬ درصد کاهش جوانه زنی‭(C‬‮‭50‬) برابر ‮‭24/9‬ دسی زیمنس برمتر بدست آمد. در بین ارقام هیبرید بیشترین درصد جوانه زنی در ارقام شوگرگریز، پاسفیک‭BMR ‬و چاپر و در بین لاین های داخلی در لاین های ‭KFS‬2، ‭KFS‬1، ‭KFS‬‮‭10‬ و ‭KFS‬9 مشاهده شد. بیشترین طول ریشه چه در لاین ‭KFS‬2 و هیبرید چاپر و بیشترین طول ساقه چه در لاین ‭KFS‬3 و هیبرید شوگرگریز مشاهده شد. بالاترین سرعت جوانه زنی در لاین ‭KFS‬2 با ‮‭34/7‬ درصد در روز و پس از آن هیبرید پاسفیک‭BMR ‬با ‮‭30/8‬ درصد در روز بدست آمد. در مزرعه تحقیقاتی شوری صدوق که با شوری های 2 و ‮‭11‬ دسی زیمنس بر متر آبیاری می گردید و همچنین در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد نیز این لاین ها با شوری آب 5 دسی زیمنس بر متر کشت شدند. سپس با استفاده از طرح آگمنت ابتدا رقم های شاهد مورد تجزیه واریانس قرار گرفتند و عملکرد لاین ها با استفاده از اثر بلوک ناقص تصحیح گردیده و لاین های برتر در هر دو شرایط شور و غیر شور با استفاده از آزمون ‭LSD ‬و سطح احتمال %5 انتخاب گردیدند. شاخص های حساسیت و تحمل به تنش نیز با استفاده از عملکرد در شرایط شور و غیرشور برای تمام لاین ها محاسبه گردید. براساس این نتایج علاوه بر لاین های شاهد که در هر سه شرایط بسیار مناسب بودند، لاین های ‭KFS‬8 نیز جز لاین هایی بود که از لحاظ عملکرد و پایداری عملکرد در شرایط مختلف برتری نسبی نسبت به بقیه لاین ها داشتند. لاین ‭KFS‬4 ، ‭KFS‬9و ‭KFS‬‮‭10‬ ‭KFS‬‮‭11‬ نیز دارای عملکردهای مناسب در شرایط شور و شاخص تحمل مناسب می باشند. در بین ارقام هیبرید نیز رقم جامبو از سایر هیبریدها دارای شاخص تحمل به شوری مناسبتر و عملکرد بیشتر بود و پس از آن هیبریدهای اسپیدفید و نکتار از شرایط بهتری برخوردار بودند. کلمات کلیدی: سورگوم علوفه ای، تنش شوری، شاخص های مقاومت، آستانه جوانه زنی، علوفه تر و خشک