بررسی فنولوژی، مورفولوژی و مشخصه های رویشی ارقام مختلف صنوبر در کلکسیون پایه مادری استان گیلان

پروژه تحقیقاتی کلکسیون پایه مادری صنوبر (مرحله سوم) پس از مرحله اول (‮‭1344‬ ) ودوم(‮‭1362‬) آن، با ‮‭40‬ گونه و کلن مختلف صنوبر در شرایط رویشی ایستگاه تحقیقات صنوبر صفرابسته در سال ‮‭1388‬ ایجاد گردید. برای هرکلن ‮‭12‬ اصله به فاصله 4ا4 متر از یکدیگر و به صورت توده ای (3ا4) در هرپلات کاشته شدند. هرسال با شروع و پایان فعالیت رویشی درختان، پدیده های فنولوژیک شامل زمان باز شدن جوانه ها ( فنولوژی)، اندازه و ابعاد جوانه ها (مورفولوژی)، تشکیل برگ ها، فرم و شکل درختان مطالعه و فاکتورهای رشد قطری، ارتفاعی اندازه گیری شد. در پایان دوره پنج ساله پیش بینی شده این تحقیق معلوم گردید که کلن های ‭ Populus deltoides Marquette‬، ‭Populus x Ita ‬،‮‭199‬ ‭P.euamericana cv. Blanc du poitou‬، به ترتیب با رشد قطری ‮‭25‬/،‮‭9/85 12‬ و ‮‭9/37‬ سانتی متر برترین بودند و از نظر رشد ارتفاعی نیز کلن های یادشده (اول و دوم) به ترتیب با ‮‭10/64‬ و ‮‭9/71‬ متر ارتفاع از سایر کلن ها برتری داشتند. طول و پهنای جوانه های جانبی و انتهایی در بین گونه و کلن های این مجموعه متفاوت هستند.کلن های ‭P.euramericana ‬‮‭488‬، ‭P.euramericana Gelrica ‬و‭P.euramericana Robusta ‬دارای جوانه های پهن و ضخیم می باشند. کلن های ‮‭561/41‬ ‭P.trichocarpa ‬، ‭P.euramericana ‬و ‭P.euramericana BL. costanzo ‬بلندترین جوانه انتهایی را دارند که به ترتیب ‮‭19/52‬ ، ‮‭02 19 /14‬،/ ‮‭19‬ میلی متر بوده و کلن های ‭P.e.‬،‮‭262‬ ‭P.d. ‬‮‭92‬.،‮‭160‬ ‭P.e. ‬،‮‭476‬ ‭P.e. Gelrica ‬به ترتیب با 8/،‮‭7 6‬/،‮‭6/21 6‬ و ‮‭6/2‬ میلی مترکوتاه ترین بودند. شروع فعالیت حیاتی و فیزیولوژیکی درختان صنوبر با متورم شدن و شکفتن جوانه ها آغاز میشود و زمان آن در صنوبرها متفاوت است. گونه ‭P.simonii ‬در این کلکسیون زودتر از همه کلن ها و در نیمه دوم اسفند ماه، جوانه های خفته (زمستانی) آن بیدار و سبز میشوند و برگهای کلن ‭P.e. Gelrica ‬دیرتر از بقیه ارقام و در نیمه دوم فروردین ماه باز شدند. به لحاظ درصد زنده مانی دوکلن نامبرده به همراه کلن های ‮‭51.45‬ ‭P.euramericana (‬مبدا ایتالیا‭) P.euramericana Triplo ‬و‭P.e.‬‮‭51.45‬‭(Turkish) ‬از ترکیه دارای %‮‭100‬ زنده مانی بودند. کلیه درختان از گونه های ‭ (P.nigra) ‬و ‭(P.alba) ‬علیرغم انتخاب تنها زمین مناسب ایستگاه نسبت به کلکسیون مرحله دوم، ولی باز هم به علت حساسیت به شرایط اقلیمی منطقه مغلوب شدند. واژه های کلیدی: صنوبر، کلکسیون، فنولوژی، مورفولوژی، رشد، صفرابسته